Thực hành Tiếng Việt (tt):
Cụm động từ và cụm tính từ.
Câu 1. Tìm một cụm động từ trong truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa. Từ động từ trung tâm của cụm từ đó, hãy tạo ra ba cụm động từ khác.
Trả lời:
– Cụm động từ trong truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa: Bữa cơm về tới nhà, Sơn không thấy mẹ đâu cả, hỏi vú già.
– Động từ trung tâm: “thấy”
– Từ động từ trung tâm “thấy” của cụm từ đó, tạo ra ba cụm động từ khác:
+ Mỗi lần thấy tôi đi học về, chú chó Vàng nhà tôi mừng như thể tôi đã xa chú ấy cả năm trời.
+ Mỗi lần thấy trời mưa to, tôi lại nghĩ không biết những người bán hàng rong ngoài vỉa hè, đường phố sẽ khó khăn như thế nào.
+ Bạn sẽ không thể thấy những con khủng long như thế ngoài đời.
Câu 2. Tìm cụm động từ trong những câu sau. Xác định động từ trung tâm và những ý nghĩa mà động từ đó được bổ sung.
a. Nhìn ra ngoài sân, Sơn thấy đất khô trắng.
b. Mẹ Sơn lật cái vỉ buồm, lục đống quần áo rét.
c. Với lòng ngây thơ của tuổi trẻ, chị Lan hăm hở chạy về nhà lấy áo.
Trả lời:
a.
– Cụm động từ : “nhìn ra ngoài sân”
+ Động từ trung tâm: “nhìn” → ý nghĩa được bổ sung: hướng, địa điểm của hành động nhìn.
– Cụm động từ : “thấy đất khô trắng”
+ Động từ trung tâm: “thấy” → ý nghĩa được bổ sung: đối tượng của hành động thấy.
b.
– Cụm động từ : “lật cái vỉ buồm”, “lục đống quần áo rét”
– Động từ trung tâm: “lật”, “lục” → ý nghĩa được bổ sung: đối tượng của hành động lật, lục.
c.
– Cụm động từ : “hăm hở chạy về nhà lấy áo”
– Động từ trung tâm: “chạy” → ý nghĩa được bổ sung: cách thức; hướng, địa điểm của hành động chạy.
Câu 3. Trong truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa, Thạch Lam thường sử dụng kiểu câu có vị ngữ là một chuỗi cụm động từ, chẳng hạn: Mẹ Sơn nghe thấy, đặt chén nước chè xuống, bảo chị Lan. Hãy tìm thêm trong văn bản này hai câu có vị ngữ là một chuỗi cụm động từ và cho biết tác dụng của cách diễn đạt đó.
Trả lời:
Hai câu trong văn bản Gió lạnh đầu mùa có vị ngữ là một chuỗi cụm động từ:
– Bữa cơm về tới nhà, Sơn không thấy mẹ đâu cả, hỏi vú già.
→ Tác dụng: Nhấn mạnh sự sốt sắng của Sơn.
– Chúng nó thấy chị em Sơn, đều lộ vẻ vui mừng, nhưng chúng vẫn đứng xa, không dám vồ vập.
→ Tác dụng: Nhấn mạnh hành động dè dặt, sợ sệt, dè chừng của đám trẻ con với hai chị em Sơn.
Câu 4. Tìm một cụm tính từ trong truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa. Với tính từ trung tâm của cụm từ đó, hãy tạo ra cụm tính từ khác.
Trả lời:
– Một cụm tính từ trong truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa: Hai con tôi quý quá, dám tự do lấy áo đem cho người ta không sợ mẹ mắng ư?
– Đặt câu: Nhà tôi nuôi nhiều loài vật, nhưng con vật mà tôi yêu quý nhất là chó Vàng, nó rất tình cảm và thương tôi.
Câu 5. Tìm cụm tính từ trong những câu sau. Xác định tính từ trung tâm và những ý nghĩa mà tính từ đó được bổ sung.
a. Nhưng chân trời trong hơn mọi hôm, Sơn thấy rõ như gần.
b. Sơn bây giờ mới nhớ ra mẹ cái Hiên rất nghèo, chỉ có nghề đi mò cua bắt ốc thì còn lấy đâu ra tiền mà sắm áo cho con nữa.
Trả lời:
a.
– Cụm tính từ: “trong hơn mọi hôm” (tính từ trung tâm: “trong”, phần phụ sau bổ sung ý nghĩa so sánh: “hơn mọi hôm”)
b.
– Cụm tính từ: “rất nghèo” (tính từ trung tâm: “nghèo”, phần phụ sau bổ sung ý nghĩa chỉ mức độ: “rất”)
Câu 6. Các câu sau có vị ngữ là một tính từ. Hãy mở rộng vị ngữ thành cụm tính từ:
a. Gió rét
b. Tòa nhà cao
c. Cô ấy đẹp.
Trả lời:
– Mở rộng vị ngữ các câu thành cụm tính từ:
a. Trời rét.
→ Trời rét quá. / Trời rét lắm. / Trời rất rét. / Trời rét hơn mọi năm….
b. Tòa nhà cao.
→ Tòa nhà cao quá. / Tòa nhà cao chọc trời. / Tòa nhà cao vô cùng. / Tòa nhà rất cao….
c. Cô ấy đẹp.
→ Cô ấy rất đẹp. / Cô ấy đẹp lắm. / Cô ấy đẹp quá. / Cô ấy đẹp như tiên. / Cô ấy đẹp hoàn hảo…
