Những câu hát về tình yêu quê hương đất nước
Cùng với tình cảm gia đình, thì tình yêu quê hương, đất nước, con người cũng là chủ đề lớn của ca dao, dân ca, xuyên thấm trong nhiều câu hát. Những bài ca dao thuộc chủ đề này rất đa dạng, có những cách diễn tả riêng, nhiều bài thể hiện rất rõ màu sắc địa phương. Đằng sau những câu hát đối đáp, lời mời, những bức tranh phong cảnh của vùng miền là tình yêu chân chất, niềm tự hào sâu sắc đối với quê hương, đất nước, con người.
1. Nội dung và nghệ thuật bài ca dao.
Thảo luận câu hỏi (1) Sgk/39.
– Ý kiến b và c là đúng.
* Bài 1: Qua lời hỏi và đáp, chàng trai và cô gái đã bày tỏ niềm tự hào, tình yêu đối với quê hương, đất nước.
Trong bài (1), tại sao những cô gái, chàng trai lại dùng những địa danh để hỏi, đáp?
– Để thử tài nhau, đo độ hiểu biết về lịch sử, địa lí.
– Để thể hiện, chia sẻ sự hiểu biết cũng như niềm tự hào về quê hương, đất nước.
– Cả chàng trai, cô gái điều là những người lịch lãm, tế nhị.
Em có nhận xét gì về số lượng từ ở bài 4? Tác dụng?
– Dòng thơ kéo dài 12 tiếng để gợi sự dài, rộng và to lớn cánh đồng.
* Bài 4: Tả cảnh đồng lúa mênh mông, rộng lớn và vẻ đẹp của cô thôn nữ mảnh mai, nhiều duyên thầm và đầy sức sống.
Phân tích hình ảnh trong 2 dòng cuối bài 4?
– Cô gái được so sánh như chẽn lúa đòng đòng có sự tương đồng ở nét trẻ trung, phơi phới và sức sống đang xuân. Cô gái ấy mảnh mai, bé nhỏ nhưng không bị cánh đồng che lấp.
Bài 4 là lời mời của ai? Người ấy muốn biểu hiện tình cảm gì?
– Lời của chàng trai ngợi ca cánh đồng, ngợi ca vẻ đẹp của cô gái. Qua đó bày tỏ tình cảm của mình một cách tế nhị.
Em có cách hiểu nào khác về bài 4 không?
– Có thể là lời cô gái đứng trước cánh đồng và nghĩ về thân phận mình sẽ ra sao và được thể hiện ở từ “phất phơ”.
Những biện pháp nghệ thuật nào được hai bài ca dao sử dụng?
Nghệ thuật được sử dụng:
– Sử dụng kết cấu lời hỏi đáp; giọng điệu tha thiết, tự hào.
– Sử dụng thể thơ lục bát và lục bát biến thể, …
* Hs: Tự trả lời, nhận xét.
Nêu nội dung và nghệ thuật văn bản vừa học? (Ghi nhớ Sgk/40).
2. Luyện tập
* Bài tập 1/40: Em có nhận xét gì về thể thơ trong các bài ca dao?
– Thể thơ trong các bài: Thể lục bát biến thể. Bài 1 – Thể thơ tự do.
* Bài tập 2/40: Tình cảm chung thể hiện trong các bài ca dao này là gì?
-Tình cảm chung thể hiện trong các bài ca dao này là tình yêu quê hương, đất nước, con người.
Đọc thêm:
Cần Thơ là tỉnh,
Cao Lãnh là quê,
Anh đi lục tỉnh bốn bề,
Mải đi buôn bán chẳng về thăm em.
Chợ Sài Gòn cẩn đá
Chợ Rạch Giá cẩn xi măng
Giã em xứ sở vuông tròn
Anh về xứ sở không còn ra vô.
Đường vô xứ Nghệ quanh quanh
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ.
Đồng Đăng có phố Kỳ Lừa
Có nàng Tô Thị có chùa Tam Thanh.
Đường vô xứ Nghệ quanh quanh
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ.
