Soạn bài: Củng cố, mở rộng kiến thức bài 1 – Ngữ văn 9, Kết nối tri thức
Câu 1: Kẻ vào vở bảng hệ thống hóa kiến thức về hai văn bản đọc (Chuyện người con gái Nam Xương và Dế chọi) gồm các mục: cốt truyện, nhân vật, không gian, thời gian, yếu tố kì ảo, chủ đề và điền thông tin phù hợp với những mục đó.
Trả lời:
Chuyện người con gái Nam Xương | Dế chọi | |
Cốt truyện | – Đa tuyến – Mô phỏng cốt truyện dân gian, được tổ chức theo chuỗi sự kiện được sắp xếp theo trật tự tuyến tính. | – Đa tuyến – Mô phỏng cốt truyện dân gian, được tổ chức theo chuỗi sự kiện được sắp xếp theo trật tự tuyến tính. |
Nhân vật | Vũ Nương Trương Sinh Phan Lang Câu bé Đản | Thành, Vợ Thành, vua, bà đồng, quan, dế chọi. |
Không gian | – làng quê Nam Xương – Bến Hoàng Giang – gác Triêu Dương | – Không gian: trong cung |
Thời gian | – Truyện lấy bối cảnh từ thời nhà Trần cho đến nhà Hồ. | – Thời gian: đời Tuyên Đức nhà Minh |
Yếu tố kì ảo | – Phan Lang nằm mộng rồi thả rùa. – Phan Lang gặp nạn, lạc vào động rùa gặp Linh Phi và được cứu giúp. Phan Lang gặp lại Vũ Nương, được sứ giả Linh Phi rẽ đường nước đưa về dương thế. – Vũ Nương hiện về trong lễ giải oan trên bến Hoàng Giang giữa lung linh, huyền ảo rồi lại biến đi mất. | – Bà đồng gù chỉ điểm nơi tìm thấy dế chọi – Chú dế chọi có hình dáng như con chó, cánh hoa mai, đầu vuông chân dài. Dế chọi nhảy xa hơn một thước. – Con trai Thành bị ngây ngốc như người gỗ, ngủ mê mệt, sau một năm thì tỉnh dậy mà kể rằng mình hóa thân thành dế, khỏe mạnh chọi giỏi nên mới sống lại. |
Chủ đề | – Thể hiện niềm thương cảm đối với số phận oan nghiệt, đồng thời ca ngợi vẻ đẹp truyền thống của những phụ nữ Việt Nam dưới chế độ phong kiến. | – Lên án và phê phán tội ác của hệ thống cầm quyền thối nát chỉ biết ăn chơi hưởng thụ đàn ác trên mồ hôi xương máu của nhân dân. |
Câu 2: Nêu vai trò của yếu tố kì ảo, chỉ ra mối quan hệ giữa thế giới kì ảo và thế giới hiện thực trong các văn bản đã đọc ở bài 1.
Trả lời:
– Vai trò của yếu tố kì ảo:
+ Giúp câu chuyện thêm phần hấp dẫn.
+ Giúp người đọc hiểu rõ hơn về sự thật xót xa của nhân dân dưới xã hội phong kiến xưa.
+…
– Mối quan hệ giữa thế giới kì ảo và thế giới hiện thực:có mối quan hệ chặt chẽ, bổ sung và giải quyết nút thắt trong các văn bản.
Câu 3: Qua hai tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương và Dế chọi, hãy rút ra những đặc điểm cơ bản của thể loại truyện truyền kì.
Trả lời:
– Các đặc điểm cơ bản của thể loại truyện truyền kì là:
+ Đề tài thường lấy từ lịch sử, những vấn đề có ý nghĩa trọng đại.
+ Sử dụng các yếu tố tưởng tượng, hư cấu.
+ Nhân vật thường được xây dựng đơn giản, có sự kết hợp kì lạ giữa những nét đời thường, thế tục với những nét phi thường, kì ảo.
+ Cốt truyện mô phỏng cốt truyện dân gian, cốt truyện được tổ chức dựa trên chuỗi sự kiện sắp xếp theo trật tự tuyến tính, có hệ nhân quả.
Câu 4. Tìm đọc thêm 3-4 truyện truyền kì hoặc truyện hiện đại có yếu tố kì ảo, ghi chép các thông tin cơ bản về cốt truyện, nhân vật, không gian, thời gian, đặc điểm yếu tố kì ảo, chủ đề và nêu nhận xét về nội dung, nghệ thuật của từng truyện.
Trả lời:
Chuyện chức phán sự đền Tản Viên | |
| Cốt truyện | – Đa tuyến. – mô phỏng cốt truyện dân gian, được tổ chức theo chuỗi sự kiện được sắp xếp theo trật tự tuyến tính. |
| Nhân vật | Ngô Tử Văn, Thổ công, Diêm Vương… |
| Không gian | – Giấc mộng của Ngô Tử Văn – Không gian cõi âm |
| Thời gian | – Cuối đời nhà Hồ |
| Yếu tố kì ảo | + Các vị thần: Thổ công, đức Thánh Tản Viên. Ma quỷ: Diêm Vương, hồn ma tướng giặc,… + Đốt đền xong, Tử Văn phát bệnh; quỷ sứ đến bắt Tử Văn đi. + Viên Bách hộ họ Thôi bị đày xuống Cửu U + Tử Văn về đến nhà mới biết mình đã chết được hai ngày + Tử Văn sống lại, rồi không bệnh mà mất, thành phán sự đền Tản Viên + Tử Văn cưỡi gió biến mất,… |
| Chủ đề | Đề cao chính nghĩa, dũng cảm cương trực nhất định chiến thắng gian tà. |
| Nội dung | – Qua hình tượng nhân vật người trí thức Ngô Tử Văn và tên giặc ngoại xâm, tác giả đã ca ngợi chính nghĩa và thái độ kiên quyết diệt trừ gian tà của con người. – Bài học nhân sinh về chính – tà; thiện – ác. |
| Nghệ thuật | – Xây dựng cốt truyện giàu kịch tính, kết cấu chặt chẽ. – Dẫn dắt truyện khéo léo, nhiều chi tiết gây sự chú ý, hấp dẫn. – Sử dụng nhiều yếu tố kì ảo, nhưng vẫn mang những nét hiện thực. |
