Truyền thuyết con chim xanh
Xưa ở một vùng núi nọ có một đôi vợ chồng trẻ sống với nhau rất hạnh phúc. Họ lấy nhau hai năm mà vẫn chưa có con. Người vợ rất buồn lòng. Người chồng vốn là người ham đọc sách nên ngày đêm miệt mài kinh sử mong đi thi ừng thí đỗ đạt làm quan, tìm kiếm công danh ở quan trường. Người vợ sớm hôm tần tảo mọi việc, vất vả, cam chịu để cho chồng yên tâm học tập.
Nào ngờ, chưa đến hạn kì thi thì biên cương xảy ra bạo loạn, giặc dữ quấy phá biên cương. Người chồng được lệnh lên đường tòng quân giết giặc cứu nước. Dù rất thương vợ, nhưng lệnh vua đã truyền xuống chàng không thể không tuân theo. Còn người vợ buồn rầu khôn xiết. Hai năm cùng đồng cam cộng khổ, chưa có được mặt con nào nay chồng phải ra đi, chưa biết có trở về được không. Biên ải xa xôi, giặc dữ hung tàn, bất trắc biết làm sao. Rồi nơi chiến trường, tai bay vạ gió, biết sống chết thế nào?
“Chàng chỉ biết đọc sách, thông thuộc chữ nghĩa nào biết gì về binh đao, chiến trận. Nay lệnh vua gấp gáp, áo giáp mỏng manh, đánh trận công thành khác nào đi vào chỗ chết. Chỉ mong nơi biên ải, vì thiếp mà chàng biết giữ thân. Không cầu danh lợi, chớ tham bạc vàng mà liều mình nơi hiểm yếu.
Chàng lựa lời ngon ngọt, hết sức khuyên ngăn vợ:
“Ta mang mộng lớn, ngày đêm miệt mài kinh sử mong sau này kinh thí đỗ đạt để cho nàng bớt khổ. Ngặt thay, ý định chưa tròn thì đất nước lâm nguy. Nay ta ra trận cũng vì xã tắc mà liều mình, giết giặc báo quốc, biết đâu có thể làm nên công lớn, không uổng công nàng bấy lâu vì ta mà khổ nhọc. Nàng chớ lo nhiều mà tổn hao thân thể. Hãy giữ vững lòng tin, đợi ta thắng trận trở về”.
Sáng sớm hôm sau, chàng khẩn trương lên đường. Dù không biết gì về trận mạc, nhưng với lòng quyết tâm lớn, chàng cũng tham gia nhiều trận đánh, lập nhiều chiến công. Nhưng kẻ thù ngoan cố, chưa chịu đầu hàng. Thắm thoát đã ba năm trôi qua, chí lớn chưa thành mà nỗi nhớ nhà càng tha thiết.
Lại kể người vợ chốn quê nhà. Sau khi chồng đi, nàng ngày đêm trông ngóng, trong lòng không thể nào yên. Mỗi chiều, bên khung cửa, nàng ngồi đan chiếc áo xanh cho vơi bớt tâm tư, đỡ nỗi mong nhớ.
Ba năm trôi qua, chiếc áo đã khâu xông mà bóng chồng bặt tăm không thấy trở về. Nước mắt chảy suốt canh thâu, hình dung nàng ngày càng tồi tệ. Trong làng, tên địa chủ ỷ quyền cậy thế không ngừng làm khó dễ nàng. Hắn đòi cưới nàng làm vợ nên cứ liên tục gạ gẫm, dọa nạt không để cho nàng được yên. Nàng trách ông trời đã nhẫn tâm chia cách, gây nên nghịch cảnh. Một đêm, trong sức cùng lực kiệt, nàng ngửa mặt lên trời mà than:
“Nếu sống mà không trọn nghĩa phu thê, thề chết làm chim dâng áo, bay đến biên cương để tìm chồng. Oan nghiệt đến thế thôi, đời người phận tôm côi cút, chỉ mong ông trời nhìn thấy tấm lòng thành”.
Nói rồi, nàng khoát chiếc áo vào người rồi tắt thở.
Cảm động trước tấm chân tình của đôi vợ chồng trẻ, ông trời đã hóa hồn nàng thành con chim xanh và dặn:
“Chồng con ở cách đây 99 đêm bay. Con chỉ được bay vào ban đêm, ban ngày hãy tìm nơi bóng mát mà trú ngụ, đừng ra ngoài ánh sáng, mặt trời sẽ làm linh hồn con tiêu tán. Nếu con tìm đến được nơi chồng con, ta sẽ làm cho con sống lại”.
Người vợ nghe thế vô cùng mừng rỡ, cảm ơn ông trời rối rít. Dứt lời, nàng đã thấy mình biến thanh một con chim có bộ lông màu xanh sặc sỡ.
Cứ mỗi đêm nàng hướng về phía biên ải mà bay, bay mãi. Nàng bay qua không biết bao nhiêu ngọn núi, bao nhiêu cánh rừng, bao nhiêu dòng sông, đôi cánh mỏi nhừ. nhưng khao khát được gặp lại chồng khiến nàng càng thêm mạnh mẽ.
Một đêm, đang đứng trên mỏm đá, mãi miết nhìn về phương xa suy nghĩ, chồng nàng bỗng thấy một con chim xanh bay đến đậu trên vai. Biết có điều chi kì diệu, chàng ôm lấy con chim vỗ về. Sáng ra, con chim biến thành người vợ kể hết sự tình, hai vợ chồng vui mừng khôn xiết.
Sau khi đánh tan quân giặc, hai người không về làng nữa. Họ chọn một mảnh đất bằng, khai hoang, mở ruộng, dựng nhà dựng cửa và ở luôn ở đó.
được