»» Nội dung bài viết:
Dàn bài: Cảm nhân truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu
I. Mở bài:
Nguyễn Minh Châu là một trong số “những nhà văn mở đường tài hoa và tinh anh nhất”. Ông không ngừng trăn trở về số phận nhân dân và trách nhiệm của nhà văn, luôn thiết tha truy tìm những hạt ngọc ẩn giấu nơi bề sâu tâm hồn. Chiếc thuyền ngoài xa in trong tập Bến quê, tác phẩm đem đến cái nhìn đúng đắn về cuộc sống và con người.
II. Thân bài:
1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh:
* Phát hiện thứ nhất:
Đôi mắt tinh tường, “nhà nghề” của người nghệ sĩ đã phát hiện vẻ đẹp “trời cho” trên mặt biển mờ sương, vẻ đẹp mà cả đời bấm máy anh chỉ gặp một lần. Người nghệ sĩ cảm thấy hạnh phúc – đó là niềm hạnh phúc của khám phá và sáng tạo, của sự cảm nhận cái đẹp tuyệt diệu. Với người nghệ sĩ, khung cảnh đó chứa đựng “chân lí của sự hoàn thiện”, làm dấy lên trong Phùng những cảm xúc thẩm mĩ, khiến tâm hồn anh được rột rửa, thanh lọc.
* Phát hiện thứ hai:
Người nghệ sĩ đã tận mắt chứng kiến một hiện tượng phi thẩm mĩ: từ chiếc thuyền ngư phủ đẹp như trong mơ bước ra một người đàn bà xấu xí, mệt mỏi và cam chịu; một lão đàn ông thô kệch, dữ dằn, độc ác, phi nhân tính: người chồng đánh vợ một cach thô bạo, đứa con thương mẹ mà đánh lại cha. Đây là hình ảnh đằng sau cái đẹp “toàn bích, toàn thiện” mà anh vừa bắt gặp trên biển. Nó hiện ra bất ngờ.Làm cho Phùng “ngơ ngác” không tin vào mắt mình “kinh ngạc đến mức, trong mấy phút đầu …. vứt chiếc máy ảnh xuống đất, chạy nhào tới”.
àQua hai phát hiện của người nghệ sĩ, nhà văn chỉ ra: cuộc đời chứa đựng nhiều nghịch lí, mâu thuẫn; không thể đánh giá con người , cuộc sống ở dáng vẻ bên ngoài mà phải đi.
2. Người đàn bà hàng chài:
Bề ngoài, đó là một người đàn bà quá nhẫn nhục, cam chịu, bị chồng thường xuyên hành hạ, đánh đập thật khốn khổ “ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng”, vậy mà vẫn nhất quyết gắn bó với lão đàn ông vũ phu ấy. Qua những lời giải bày: thật tình của người mẹ đáng thương đó mới thấy
• Bà không hề cam chịu một cách vô lí mà nguồn gốc mọi sự chịu đựng, hi sinh của bà là: là vì tình thương vô bờ đối với những đứa con: … đám đàn bà hàng chài ở thuyền chúng tôi cần phải có người đàn ông để chèo chống khi phong ba, để cùng làng ăn nuôi nấng đặng một sắp con nhà nào cũng trên dưới chục đứa…. phải sống cho con chứ không thể sống cho mình…..
• Bà không phải là một người ngờ nghệch mà thực ra là người rất sâu sắc, thấu hiểu lẽ đời: đối với chị, người đàn ông ấy: một anh con trai cục tính nhưng hiền lành lắm, không bao giờ đánh đập vợ. Chỉ vì nghèo khổ, tùng quẫn, vì quá nhiều con mà anh trở nên độc dữ àTrong mắt của người đàn bà chồng chị là nạn nhân của hoàn cảnh nên chị nhìn nhận bằng thái độ cảm thông, chia sẻ.
+ Trong khổ đau triền miên, người đàn bà ấy vẫn chắt lọc được những niềm hạnh phúc nhỏ nhoi: Vui nhất là lúc ngồi nhìn đàn con tôi chúng nó được ăn no…, trên thuyền cũng có lúc vợ chồng con cái chúng tôi sống hoà thuận, vui vẻ; Ông trời sinh ra người đàn bà là để đẻ con, rồi nuôi con cho đến khi khôn lớn….
+ Qua câu chuyện của người đàn bà làng chài, tác giả giúp người đọc hiểu rõ: không thể dễ dãi, đơn giản trong việc nhìn nhận mọi sự việc, hiện tượng của đời sống. Thấp thoáng trong người đàn bà ấy là bóng dáng của biết bao người phụ nữ Việt Nam nhân hậu, bao dung, giàu lòng vị tha, đức hi sinh.
* Tấm ảnh được chọn trong “bộ lịch năm ấy”: nhìn kĩ, người nghệ sĩ thấy “cái màu hồng hồng của ánh nắng sương mai”- Đó là chất thơ, vẻ đẹp lãng mạn của cuộc đời, cũng là biểu tượng của nghệ thuật. Và nếu nhìn lâu hơn, bao giờ anh cũng thấy “người đàn bà ấy đang bước ra khỏi tấm ảnh” – Đó là hiện thân của những lam lũ, khốn khó, là sự thật cuộc đời.
– Nghệ thuật: Tình huống truyện độc đáo có ý nghĩa khám phá, phát hiện về đời sống.Tác giả lựa chọn ngôi kể điểm nhìn thích hợp, làm cho câu chuyện gần gũi, chân thực và có sức thuyết phục. Ngôn ngữ nhân vật sinh động, phù hợp với tính cách. Lời văn giản dị mà sâu sắc, đa nghĩ
III. Kết bài:
– Nguyễn Minh Châu sâu sắc nhận ra rằng “Ngọc lành có vết, việc đời đa đoan”, làm chi đâu có cảnh toàn bích, toàn mỹ, chẳng qua ấy chỉ là bề nổi, ẩn sâu sau đó là những hiện thực phũ phàng.
– Người nghệ sĩ phải dùng một đôi mắt đa diện, thấu hiểu để nhìn nhận những vẻ đẹp đạo đức và nhân văn, chớ nên chạy theo những vẻ đẹp dẫu hào nhoáng mà trống rỗng, vô hồn.
Bài văn tham khảo:
- Mở bài:
Nguyễn Minh Châu sinh năm 1930, tại Quỳnh Lưu, Nghệ An, một vùng quê có truyền thống hiếu học lâu đời. Ông là một nhà văn rất có trách nhiệm với cuộc đời, luôn khát khao đi tìm những hạt ngọc ẩn giấu bên trong mỗi con người. Những tác phẩm của ông thường nhẹ nhàng mà thấm đẫm những triết lý sâu sắc, đó cũng là nét nổi bật làm nên phong cách văn học của Nguyễn Minh Châu. Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” là một tác phẩm thành công và gây nhiều ấn tượng trong lòng đọc giả của ông.
- Thân bài:
Mở đầu tác phẩm là hình ảnh một người nghệ sĩ Phùng bắt gặp được cảnh “đắt trời cho” vào một buổi sớm mai. Từ xa xa, trong từng làn sương mờ ảo, huyền diệu, bóng một con thuyền thấp thoáng tiến vào bờ, trong khoảnh khắc ấy, ánh mặt trời bình minh mang màu hồng nhạt đang chiếu vào con thuyền tạo nên vẻ toàn bích. Trong con mắt của người nghệ sĩ khát khao đi tìm kiếm cái đẹp lúc ấy thật hạnh phúc khi được ngắm nhìn một vẻ đẹp “xưa nay chưa từng có”.
Cảnh sắc thiên nhiên hữu tình, hài hoà trong vẻ đẹp lao động của người ngư phủ, cả sắc màu, ánh sáng, đường nét đều hoàn mỹ. Trước bức tranh tuyệt đẹp ấy, người nghệ sĩ đã vô cùng rung động, vô cùng cảm xúc và vẫn không quên nhiệm vụ của mình, bấm máy ảnh liên tục ghi lại khoảnh khắc ấy. Đây là một bức tranh đẹp mà tạo hóa đã ban tặng, những không phải lúc nào cũng có thể bắt gặp được, một người nghệ sĩ như Phùng phải mải miết mà tìm kiếm, phải đi nhiều nơi, đến nhiều chỗ, phải lao động nghiêm túc trên hành trình đi tìm cái đẹp ấy mới có thể gặp gỡ và tạo ra sản phẩm đáng tự hào.
Niềm vui chưa được bao lâu thì Phùng lại đón nhận một sự thật sững sờ đằng sau bức ảnh ấy. Trước mắt người nghệ sĩ xuất hiện một người đàn bà không mấy xinh đẹp, da mặt thì bị rỗ, khuôn mặt cúi xuống, bước từng bước đi trong vẻ cam chịu. Đi theo sau là một người đàn ông cao to, vẻ mặt tức giận, rất hùng hổ, mũi đỏ gay. Người đàn ông ấy dáng những trận đòn tới tấp bằng chiếc thắt lưng trên tay ông ta vào người đàn bà. Lúc ấy, người đàn bà kia vẫn không nói một lời, lẳng lặng chịu đòn roi. Phùng bàng hoàng, há hốc mồm nhìn trong kinh ngạc, trái tim lúc ấy như ” chết lặng”.
Phùng lúc này mới nhận ra rằng hiện thực tàn nhẫn hơn ta tưởng, đằng sau cái đẹp mà mới mấy phút trước đây Phùng còn không ngớt lời ngợi khen là cả một câu chuyện thương tâm về bạo lực gia đình. Cuộc sống vốn chẳng hề hoàn mỹ như ai đó vẫn tưởng, trong cái tốt còn cả những cái xấu, đúng – sai chẳng thể rạch ròi. Bởi thế, đừng vội vã nhìn vẻ bề ngoài mà đánh giá, hãy đi sâu, hiểu kỹ để thấy được những mảng màu khác nhau trong đời sống.
Không thể cầm lòng trước hành động tàn nhẫn và sai trái ấy, Phùng đã vội chạy tới cần ngăn. Bất bình trước cảnh bạo lực tàn nhẫn, mong muốn được giúp đỡ người đàn bà giải thoát khỏi cuộc sống như địa ngục, vì vậy dù đã hoàn thành xong nhiệm vụ được giao, Phùng vẫn quyết định ở lại để cùng Đẩu giúp đỡ người đàn bà.
Tại tòa án huyện, người đàn bà khốn khổ trạc vào tuổi bốn mươi kia xuất hiện trong vẻ lúng túng và sợ hãi. Chị ta ngồi nơi mép ghế, lạ lẫm với mọi thứ vì vốn người đàn bà ấy chỉ quen với cảnh sông nước, thuyền chài. Người đàn bà ấy lặng lẽ, vẻ mặt đầy bình yên như chưa hề có chuyện gì xảy ra trước đó, có lẽ, nêu không có cuộc gặp gỡ này, chẳng ai có thể biết hết vẻ đẹp trong con người ấy.
Chị vốn là con của một gia đình có điều kiện ở phố, ngày xưa vì một trận đậu mùa mà để lại trên khuôn mặt chị những vết rỗ xấu xí. Từ khi lấy người đàn ông hàng chài, cuộc sống nghèo khổ cứ mãi đeo bám. Trên con thuyền chật chội của sông nước, hai vợ chồng và chín mười người con bám víu lấy nhau trong khổ cực, túng quẫn. Chồng chị vốn là một người hiền lành ít nói nhưng cũng vì sự túng thiếu mà đâm ra cộc cằn, đổi nết. Khi nghe chánh án Đẩu khuyên chị bỏ người chồng tàn nhẫn đi. Chị không hề chấp nhận. Điều nghịch lý là tại sao sống với một người đàn ông bạo lực như thế nhưng chị lại không chịu bỏ chồng? Còn nguyên nhân gì sâu xa khác?
Khi nghe người đàn bà ấy nói về chồng, về những lý giải thấu tình ta mới thấy hết được những nghĩ suy đầy tốt đẹp nơi chị. Chị là người hiểu cuộc sống của mình, hiểu lẽ đời và suy nghĩ đầy chín chắn, sâu sắc. Với chị, việc bỏ chồng là điều không thể, bởi cuộc sống trên thuyền, ngày bình thường thì còn gắng được nhưng những ngày mưa gió, bão giông nào thể thiếu bàn tay người đàn ông chèo chống. Thứ hai, mình chị không thể nào đủ sức để nuôi chín mười đứa con thơ dại, cho chúng có ái ăn cái mặc. Chị có thể thiếu chồng nhưng con cái làm sao có thể vắng đi sự chăm sóc, lắng lo của người cha. Và thứ ba, chị luôn nhớ đến những phút giây hạnh phúc bên gia đình nhỏ, quây quần bên bữa cơm, dù ít ỏi nhưng đó là những khoảnh khắc mà chị trân trọng, giữ gìn, nó xoa dịu hết tất thảy những khổ đau, xót xa mà chị phải gánh chịu. Người đàn bà tội nghiệp ấy đâu có nghĩ gì đến cho mình, chị chỉ cần thấy con hạnh phúc, ấm êm, chị chỉ cần những phút giây bình an giản đơn như thế.
Chị là người phụ nữ yêu con và cũng rất mực thương chồng. Dù ai đó nói gì về chồng chị thì chị vẫn thấy được những ưu điểm nơi chồng. Chị sẵn sàng bao dung và thứ tha cho lỗi lầm của người đàn ông ấy. Sâu thẳm nơi đáy lòng của người đàn bà ấy là tình thương con bao la, chị hy sinh cả bản thân mình để đánh đổi cho con một gia đình trọn vẹn, chị sợ những trận đòn roi tàn nhẫn từ bố sẽ làm vấy bẩn tâm hồn non nớt của các con nên chị đã cầu xin người chồng mang mình lên bờ để đánh, gửi Phát về sống với ông ngoại. Chị là đại diện đẹp đẽ của những người phụ nữ Việt Nam, yêu thương, nhân hậu và bản lĩnh, dù nhỏ bé, dù nghèo khổ, lam lũ những ánh lên những vẻ đẹp của tâm hồn đầy đáng quý, đáng được ngợi ca.
Sâu phiên xử ấy, Phùng đã vỡ lẽ ra hơn nhiều điều trong cuộc sống và trong nghệ thuật. Đối với cuộc sống cần có cái nhìn đa chiều hơn, sâu sắc hơn. Đối với nghệ thuật muốn đạt đến sự chân chính phải phục vụ con người, phải gắn với hiện thực đời sống.
- Kết bài:
Bằng nghệ thuật xây dựng tình huống truyện độc đáo, lối kể chuyện đầy bất ngờ, hấp dẫn cùng hành văn chiêm nghiệm sâu sắc Nguyễn Minh Châu đã mang đến cho người thưởng thức những cảm xúc đầy mới mẻ mà ta chưa từng có được .
