Biện pháp chơi chữ là gì? - SGK Ngữ văn 8, tập 1

»» Nội dung bài viết:

Biện pháp chơi chữ

I. Chơi chữ là gì?

Chơi chữ là biện pháp tu từ lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước,…. làm câu văn hấp dẫn và thú vị.

– Chơi chữ được sử dụng trong cuộc sống hàng ngày, thường trong văn thơ, đặc biệt là trong văn thơ trào phúng, trong câu đối, câu đố,….

II. Các lối chơi chữ thường gặp.

1. Dùng từ ngữ đồng âm:

Biện pháp này sử dụng các từ giống nhau về cách phát âm hoặc đồng âm, thường được gọi là từ đồng âm nhưng có nghĩa hoàn toàn khác nhau. Cách chơi chữ này mang nhiều hàm ý và nghĩa thường châm biếm, đả kích là chính.

Ví dụ:

“Bà già đi chợ cầu đông
Xem một que bói lấy chồng lợi chăng
Thầy bói gieo quẻ nói rằng:
Lợi thì có lợi nhưng răng chẳng còn”

2. Dùng lối nói trại âm (gần âm)

Ví dụ:

“Sánh với Na-va “ranh tướng” Pháp (danh tướng)
Tiếng tăm nồng nặc ở Đông Dương”.

(Tú Mỡ)

3. Dùng lối nói lái:

Nói lái hay còn gọi là cách nói ngược câu chữ, nó có tác dụng châm biếm, mỉa mai hoặc bông đùa… Loại này không phải người đọc nào cũng hiểu được hàm ý của tác giả nếu như không suy luận hay phân tích từng từ một. Chơi chữ bằng cách nói lái quen thuộc và dễ gặp nhất khi đọc văn thơ, tục ngữ.

Ví dụ:

– Khi đi cưa ngọn, khi về con ngựa ( Cưa ngọn – Con ngựa)

– Con mỏ kiến đậu trên miếng cỏ. Chim vàng lông đậu cạnh vồng lang.