»» Nội dung bài viết:
Dọn về làng
(Nông Quốc Chấn)
Văn bản.
Mẹ! Cao – Lạng hoàn toàn giải phóng
Tây bị chết bị bắt sống hàng đàn
Vệ quốc quân chiếm lại các đồn
Người đông như kiến, súng dày như củi.
Sáng mai về làng sửa nhà phát cỏ,
Cày ruộng vườn, trồng lúa ngô khoai
Mấy năm qua quên tết tháng Giêng, quên rằm tháng bảy,
Chạy hết núi lại khe, cay đắng đủ mùi
Nhớ một hôm mù mịt mưa rơi
Cơn gió bão trên rừng cây đổ
Cơn sấm sét lán sụp xuống nát cửa
Ðường đi lại vắt bám đầy chân.
Súng nổ kia! Giặc Tây lại đến lùng.
Từng cái lán, nó đốt đi trơ trụi,
Nó vơ hết áo quần trong túi
Mẹ địu em chạy tót lên rừng
Lần đi trước, mẹ vẫy gọi con sau lưng
Tay dắt bà, vai đeo đẫy nải
Bà loà mắt không biết lối bước đi.
Làm sao bây giờ: ta phải chống!
Giặc đã bắt cha con đi, nó đánh,
Cha chửi Việt gian, cha đánh lại Tây
Súng nổ ngay đì đùng một loạt,
Cha ngã xuống nằm lăn trên mặt đất
Cha ơi: cha không biết nói rồi…
Chúng con còn thơ, ai nuôi ai dạy?
Không ai chống gậy khi bà cụ qua đời!
Mẹ ngồi khóc, con cúi đầu cũng khóc.
Sợ Tây nghe, mẹ dỗ “nín”, con im.
Lán anh em rải rác không biết nơi tìm
Không ván, không người đưa cha đi cất.
Mẹ tháo khăn phủ mặt cho chồng,
Con cởi áo liệm thân cho bố;
Mẹ con đưa cha đi nằm một chỗ
Máu đầy tay, trên mặt nước tràn…
Mày sẽ chết! Thằng giặc Pháp hung tàn
Băm xương thịt mày, tao mới hả.
Hôm nay Cao – Bắc – Lạng cười vang
Dọn láng, rời rừng, người xuống làng
Người nói cỏ lay trong ruộng rậm
Con cày mẹ phát, ruộng ta quang.
Ðường cái kêu vang tiếng ô tô.
Trong trường ríu rít tiếng cười con trẻ.
Mờ mờ khói bếp bay trên mái nhà lá.
Mặc gà gáy chó sủa không lo,
Ngày hai bữa rau ta có muối.
Ngày hai buổi không tìm củ pấu, củ nâu
Có bắp xay độn gạo no lâu,
Ðường ngõ từ nay không cỏ rậm,
Trong vườn chuối, hổ không dám đến đẻ con
Quả trên cành không lo tự chín tự rụng,
Ruộng sẽ không thành nơi máu chảy từng vũng.
Bộ đội đỡ phải đi thung lũng núi rừng,
Ra đường xe, hát nói ung dung
Từng đoàn người dắt lá cây tiến bước
Súng bên vai, bao gạo buộc bên vai,
Chân đi có giày không sợ nẻ
Trên đầu có mũ che nắng mưa.
Mặt trời lên sáng rõ rồi mẹ ạ!
Con đi bộ đội, mẹ ở lại nhà,
Giặc Pháp, giặc Mỹ còn giết người cướp của trên đất nước ta.
Ðuổi hết nó đi, con sẽ về trông mẹ.
Mùa đông, 1950
Dọn về làng (1950) là bài thơ viết về quê hương tác giả trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp nhiều đau thương mà anh dũng. Bài thơ được trao giải Nhì tại Đại hội liên hoan thanh niên và sinh viên thế giới ở Béc-lin, sau đó được dịch đăng trên tạp chí Châu Âu.
(Tác giả dịch từ tiếng Tày, Tuyển tập Nông Quốc Chấn, NXB Văn học, Hà Nội, 1988)
Đọc hiểu văn bản.
Câu 1: Cuộc sống gian khổ của nhân dân Cao Bắc Lạng và tội ác của giặc Pháp được diễn tả như thế nào?
Câu 2: Nét độc đáo trong cách thể hiện niềm vui Cao – Bắc – Lạng được giải phóng qua đoạn đầu và đoạn cuối tác phẩm?
Câu 3: Màu sắc dân tộc thể hiện như thế nào qua cách sử dụng hình ảnh của tác giả?
* Soạn bài:
Dọn về làng
(Nông Quốc Chấn)
Câu 1:
– Cuộc sống gian khổ của nhân dân Cao-Bắc-Lạng được miêu tả qua các từ ngữ và hình ảnh:
+ Mấy năm: thời gian kéo dài
+ Quên tết… quên rằm…
+ Chạy hết núi khe, cay đắng…
+ Lán sụp; nát cửa; vắt bám
+ Mẹ địu em chạy; con sau lưng tay dắt bà; vai đầy tay nải…
+ Cuộc sống yên ấm bị đảo lộn, nhà cửa tan hoang, gia đình li tán, cơ cực.
– Tội ác của giặc Pháp:
+ Lán đốt trơ trụi, súng nổ, Tây lùng.
+ Áo quần bị vơ vét.
+ Cha bị bắt, bị đánh chết.
+ Chôn cất cha; bằng khăn của mẹ; liệm bằng áo của con
+ Máu đầy tay, nước tràn đầy mặt…
Câu 2:
Niềm vui của nhân dân khi quê hương được giải phóng được diễn tả độc đáo qua hình ảnh, từ ngữ: Cười vang, Xuống làng, Người nói cỏ lay, Ô tô kêu vang đường cái, Ríu rít tiếng cười con trẻ…. Mật độ động từ dày đặc diễn tả xúc cảm mừng vui, hân hoan khi quê hương đã trở lại cuộc sống thanh bình.
Với ngôn ngữ mộc mạc, lối thơ giản dị, ý thơ chân thực, tác giả đã diễn tả niềm vui với đủ cung bậc, ở các đối tượng, vui nhất là niềm vui của nhân vật trữ tình.
Câu 3: Màu sắc dân tộc qua cách sử dụng hình ảnh từ ngữ của nhà thơ.
– Hình ánh so sánh: Người đông như kiến, súng đầy như củi; Người nói cỏ lay trong rừng rậm; Hổ không dám đến đẻ con trong vườn chuối;…
– Từ ngữ: hàng đàn; quên tết tháng giêng, quên rằm tháng bảy; mày; tao…
Cách diễn tả nỗi đau cũng như niềm vui sướng của tác giả sinh động giàu hình ảnh mà rất cụ thể thuần phác, hồn nhiên như chính tâm hồn của người dân miền núi.
| DỌN VỀ LÀNG (Nông Quốc Chấn) 1. Tác giả: Người dân tộc Tày, dân tộc thiểu số vùng trung du Bắc bộ. Sớm tham gia vào hoạt động cách mạng của dân tộc. 2. Tác phẩm: Bài thơ ra đời sau chiến dịch Cao – Bắc – Lạng năm 1950, đồng thời được sáng tác bằng tiếng Tày rồi tác giả tự dịch ra tiếng Việt. 3. Bố cục: Bài thơ có thể chia làm ba phần: – Phần một: Hoàn cảnh trữ tình: Hoàn cảnh quê hương được giải phóng, tác giả thể hiện nỗi niềm cảm xúc của một người con, khi cùng quê hương trở về làng bản mình: Người được nhắc đến đầu tiên chính là mẹ – quê hương. Nhà thơ đã kể cho mẹ nghe rành rọt cụ thể về sự kiện đặc biệt này. và với một mục đích khát vọng thật bình dị “Sáng mai về làng sửa nhà mái cỏ/ Cày ruộng vườn, trồng lúa ngô khoai”.Niềm vui giải phóng đồng nghĩa với sự sum họp về với cảnh tự do. – Phần 2: Nội dung trữ tình: + Hồi tưởng lại tội ác của kẻ thù : Cảnh gia đình tan nát : Cha bị giết, mẹ, bà cùng con phải bươn chải trong rừng rậm, tìm mọi cách để chôn dấu cha. Cảnh cả làng phải sống trong cảnh chui rúc không có sự tự do, thiếu giổ tết Kết thúc phần tố cáo tôi các của kẻ thù tác giả đã dùng một lời nguyền rủa. + Niềm vui được giải phóng, niềm vui được dọn về làng : Sự trở về với bản làng thân yêu, với những âm thanh của còi ô tô, tiếng cười trẻ thơ, tiếng nói cười của nhân dân Niềm vui vô bờ bến của nhân dân, niềm vui chung của quê hương đất nước được giải phóng. – Phần kết : Lời dặn dò, lời hứa của người con sẽ trở về chăm sóc mẹ. Khi tiêu diệt hết bọn giặc Pháp, Mĩ con sẽ trở về. Đó là niềm tin vào tương lai mới. * Nghệ thuật thơ thật mộc mạc hồn nhiên như chính bản chất con người miền núi tây bắc vậy. Chính điều này đã làm nên một Nông Quốc Chấn thật độc đáo. |
