Làm sáng tỏ ý kiến: Qua bài thơ “Sóng”, Xuân Quỳnh đã thể hiện được “cuộc hành trình mà khởi đầu là sự từ bỏ cái chật chội, nhỏ hẹp để tìm đến một tình yêu bao la, rộng lớn, cuối cùng là khát vọng được sống hết mình trong tình yêu, muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thuở” (Trần Đăng Suyền).
* Hướng dẫn làm bài:
- Mở bài:
Giới thiệu tác giả, tác phẩm và vấn đề nghị luận: Xuân Quỳnh (1942-1988) được xem là một trong số những thi sĩ viết thơ tình hay nhất trong nền thơ Việt Nam sau năm 1975. Thơ tình Xuân Quỳnh vừa nồng nhiệt, táo bạo, vừa tha thiết, say đắm, dịu dàng vừa hồn nhiên, giàu trực cảm mà lắng sâu sau những trải nghiệm suy tư. Bài thơ “Sóng” được sáng tác năm 1967 in trong tập “Hoa dọc chiến hào”. Bài thơ “Sóng”, Xuân Quỳnh đã thể hiện được “cuộc hành trình mà khởi đầu là sự từ bỏ cái chật chội, nhỏ hẹp để tìm đến một tình yêu bao la, rộng lớn, cuối cùng là khát vọng được sống hết mình trong tình yêu, muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thuở” (Trần Đăng Suyền)
- Thân bài:
1. Giải thích ý kiến:
Ý kiến của đề bài đã khẳng định vẻ đẹp hình tượng Sóng trong bài thơ cũng như vẻ đẹp của tình yêu muôn đời luôn từ bỏ những cái chật hẹp để vươn tới cái cao cả, vĩnh hằng.
2. Chứng minh:
– Bài thơ “Sóng” đã thể hiện cuộc hành trình mà khởi đầu là sự từ bỏ cái chật chội, nhỏ hẹp để tìm đến một tình yêu bao la, rộng lớn:
+ Bài thơ có hai hình tượng sóng và em luôn sóng đôi. Sóng là một hình tượng ẩn dụ vừa hóa thân vừa hòa nhập với cái tôi trữ tình. Và ở đây, sóng thể hiện những trạng thái, quy luật riêng của tình yêu, hành trình của sóng, của tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu là một sự vận động nhất quán.
+ Sóng có nhiều đối cực như tình yêu có nhiều cung bậc trạng thái mâu thuẫn mà thống nhất: hờn giận, ghen tuông, sôi nổi, trầm lắng… Hành trình của sóng tìm đến biển khơi như hành trình của tình yêu từ bỏ cái chật chội, nhỏ hẹp, tù túng để đến với một tình yêu bao la, rộng lớn (khổ thơ 1, 2).
– Bài thơ “Sóng” đã thể hiện khát vọng được sống hết mình trong tình yêu
+ Điểm khởi đầu bí ẩn của sóng giống điểm khởi đầu và sự bí ẩn mầu nhiệm, lôi cuốn, chân thành, cao cả thiêng liêng của tình yêu (khổ thơ 3, 4).
+ Sóng luôn vận động, nhớ bờ ngày đêm không ngủ cũng như tình yêu gắn liền với nỗi nhớ, với những khát khao, trăn trở không yên: em nhớ anh da diết, cồn cào trong cả cõi tiềm thức, trong ý thức và vô thức, cả lúc tỉnh cũng như lúc mơ. Nó cho thấy một tình yêu chân thành, mãnh liệt và sâu sắc, hết mình trong tình yêu (khổ thơ 5).
+ Sóng vượt muôn trùng khó khăn để cập bến bờ cũng giống như người phụ nữ khi yêu luôn chung thủy hướng về tình yêu, luôn có niềm tin vào tình yêu sẽ cập bến bờ hạnh phúc. Đó là khát vọng được sống hết mình về một tình yêu vững bền, chung thủy (khổ thơ 6, 7).
– Bài thơ “Sóng” đã thể hiện khát vọng muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thuở
+ Sóng là hiện tượng thiên nhiên vĩnh cửu như tình yêu là khát vọng muôn đời của con người, đặc biệt là người phụ nữ (khổ thơ 8).
+ Người phụ nữ muốn hóa thân vào sóng để tình yêu sống mãi, để dâng hiến cả cuộc đời cho một tình yêu đích thực (khổ thơ 9).
3. Đánh giá:
+ Bài thơ được viết theo thể ngũ ngôn về cả vần và nhịp diễn tả âm hưởng nhịp nhàng của sóng cũng là nhịp tâm hồn tha thiết của con người.
+ Sử dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật: đối lập, ẩn dụ, nhân hoá, các câu hỏi tu từ. Ngôn ngữ trong sáng, giản dị diễn tả những trạng thái đối lập mà thống nhất của sóng và của tình cảm con người
+ Nhận định về bài thơ là hoàn toàn đúng đắn, sâu sắc.
-“Sóng” xứng đáng là bài thơ tình thuộc loại hay nhất của Xuân Quỳnh nói riêng và thơ Việt Nam hiện đại nói chung.
- Kết bài:
Bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh là bài thơ trữ tình tình yêu nhưng không quá hời hợt, dễ dãi. Từ âm điệu cho tới tứ thơ. “Sóng” toát lên phong cách của Xuân Quỳnh. Bài thơ giúp ta hiểu sâu sắc ý nghĩa tình yêu trong cuộc đời. Dường như biển cả bao la luôn luôn thu hút cảm hứng của Xuân Quỳnh. Biển là tình yêu, sóng là nỗi nhớ, và cả sóng biển sẽ giúp nhà thơ xua đi bao điều cay cực:
Biển sẽ xóa đi bao nhiêu cay cực
Nước lại dềnh trên sóng những lời ru.
