»» Nội dung bài viết:
Thực hành đọc hiểu:
Sự tích hồ gươm
(Truyền thuyết)
* Nội dung chính: Truyện Sự tích Hồ Gươm ca ngợi tính chất chính nghĩa, tính chất nhân dân và chiến thắng vẻ vang của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống giặc Minh xâm lược do Lê Lợi lãnh đạo ở đầu thế kỉ XV. Truyện cũng nhằm giải thích tên gọi hồ Hoàn Kiếm, đồng thời thể hiện khát vọng hoà bình của dân tộc.
I. Chuẩn bị.
Câu 1:
– Xem lại hướng dẫn nêu trong mục Chuẩn bị ở bài Thánh Gióng để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
– Đọc trước truyện Sự tích Hồ Gươm, hãy tưởng tượng và miêu tả nơi cất giữ thanh gươm mà Rùa vàng nhận từ tay Lê Lợi
Trả lời:
Có thể tưởng tượng và miêu tả khung cảnh hồ Gươm như sau:
– Màu nước hồ trong xanh có thể nhìn thấy đáy hồ, như chiếc gương khổng lồ để mây trời soi bóng với những gợn sóng lăn tăn trên mặt hồ.
– Xung quanh hồ là những hàng cây xanh mướt bốn mùa, tỏa bóng xuống hồ. Đặc biệt là hàng liễu rủ xuống như cô thiếu nữ đang soi gương chải tóc.
II. Đọc hiểu.
Câu 1. Ba lần kéo lưới của Lê Thận có điều gì đáng chú ý?
Trả lời:
– Đáng chú ý ở chỗ cả ba lần Thận đều cất được một thanh sắt.
Câu 2. Tranh minh họa nhân vật và sự việc gì của truyện?
Trả lời:
– Minh họa cho nhân vật: Lê Thận và sự việc kéo lưới 3 lần đều được một thanh sắt (lưỡi gươm thần).
Câu 3. Chú ý những chi tiết kì ảo trong văn bản.
Trả lời:
– Các chi tiết kì ảo trong văn bản là:
+ Ba lần kéo lưới đều kéo được 1 lưỡi gươm
+ Trong túp lều tối thanh gươm sáng rực hai chữ: “Thuận Thiên”
+ Chuôi gươm nạm ngọc phát sáng trên ngọn cây đa
+ Đem tra gươm vào chuôi thì vừa như in
+ Lưỡi gươm tự nhiên động đậy.
+ Rùa Vàng lên đòi gươm.
Câu 4. Gươm thần giúp cho nghĩa quân Lê Lợi những gì?
Trả lời:
– Nhờ có gươm thần, nghĩa khí của nghĩa quân dâng cao, giúp nghĩa quân tung hoành khắp các trận địa, làm cho quân Minh bạt vía, uy thế… vang khắp nơi, xông xáo đi tìm giặc, có những kho lương thực mới chiếm được, mở đường cho họ đánh tràn ra mãi.
Câu 5. Phần 5 nhằm giải thích điều gì?
Trả lời:
– Phần 5 giải thích cho tên gọi Hồ Gươm hay Hồ Hoàn Kiếm.
III. Câu hỏi cuối bài.
Câu 1. Em hãy nêu những sự kiện chính trong truyện Sự tích Hồ Gươm.
Trả lời:
Sự việc chính:
– Quân Minh sang xâm lược nước ta.
– Lê Lợi khởi nghĩa ở Lam Sơn.
– Lê Thận kéo được lưỡi gươm báu.
– Lê Lợi lấy được chuôi gươm nạm ngọc.
– Trong tay Lê Lợi thanh gươm làm cho quân Minh bạt vía.
– Lê Lợi lên ngôi vua.
– Một năm sau Long Quân sai Rùa Vàng lên đòi lại gươm báu.
– Lê Lợi trả gươm ở hồ Tả Vọng.
– Hồ Tả Vọng được mang tên Hồ Gươm
Câu 2. Trong truyện, nhân vật nào nổi bật? Nhân vật ấy có đặc điểm gì?
Trả lời:
– Theo em nhân vật nổi bật trong truyện là Đức Long Quân.
– Nhân vật này có đặc điểm là yêu nước, thương dân, đã cho mượn gươm thần để nhân dân ta chiến đấu vì chính nghĩa và đây còn là người yêu chuộng hòa bình, ngài muốn Lê Lợi dùng chính năng lực của mình để cai quản đất nước khi chiến tranh kết thúc, không phải dựa vào gươm thần.
Câu 3. Những chi tiết nào liên quan đến lịch sử? Theo em, những chi tiết nào là hoang đường, kì ảo?
Trả lời:
– Chi tiết liên quan tới lịch sử:
+ Giặc Minh đô hộ nước ta.
+ Khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi đứng đầu vùng lên chiến thắng giặc Minh vang dội.
– Chi tiết hoang đường kì ảo:
+ Ba lần thả lưới đều vớt được duy nhất một lưỡi gươm có khắc chữ “thuận thiên”.
+ Lưỡi gươm sáng rực một góc nhà.
+ Chuôi gươm nằm ở trên ngọn cây đa.
+ Đem tra gươm vào chuôi thì vừa như in
+ Lưỡi gươm tự nhiên động đậy.
+ Rùa Vàng lên đòi gươm.
Câu 4. Truyện muốn ca ngợi hay giải thích điều gì? Điều ấy có ý nghĩa như thế nào?
Trả lời:
Ý nghĩa của truyện Sự tích Hồ Gươm:
– Truyện Sự tích Hồ Gươm giải thích tên gọi của Hồ Gươm (Hoàn Kiếm)
– Dân gian muốn giải thích, ca ngợi tính chất chính nghĩa nghĩa, tính nhân dân của khởi nghĩa Lam Sơn.
– Truyện đề cao, suy tôn vai trò của Lê Lợi, người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã được nhân dân hết lòng ủng hộ, có công đánh đuổi giặc, đem lại thái bình cho đất nước, nhân dân.
– Truyện thể hiện khát vọng của quần chúng nhân dân muốn được sống trong hoà bình, hạnh phúc.
Xem thêm:
