Cảm nghĩ về vẻ đẹp tâm hồn của Bác trong bài thơ “Cảnh khuya”
- Mở bài:
Trong những ngày đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp ở chiến khu Việt Bắc, mặc dù bận trăm công nghìn việc nhưng những lúc nghỉ ngơi trong đêm thanh vắng ở rừng sâu, Người vẫn hướng tâm hồn về với thiên nhiên. Bài thơ Cảnh khuya ra đời trong một dịp như thế.
- Thân bài:
Bài thơ được sáng tác lúc Bác ở chiến khu Việt Bắc (1947). Trong những năm đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Ở giai đoạn đầu cuộc kháng chiến, quân và dân ta trăm bề thiếu thốn, thế giặc rất mạnh khiến Bác ngày đêm lo nghĩ. Thế nhưng, Người vẫn hướng về với tự nhiên để tìm kiếm sự tĩnh tại trong tâm hồn. Câu thơ đầu làm hiện lên vẻ đẹp của cảnh rừng khuya thanh vắng:
“Tiếng suối trong như tiếng hát xa”
Mở đầu là âm thanh tiếng suối róc rách, văng vẳng đâu đó, mơ hồ bên tai, khiến nhà thơ tưởng như có giọng hát ngọt ngào của ai đó vang vọng trong đêm khuya thanh tĩnh. Biện pháp so sánh, làm cho tiếng suối gần gũi với con người hơn và có sức sống, trẻ trung. Cách so sánh và liên tưởng tài tình tiếng suối giống như tiếng hát xa vừa thể hiện sự êm dịu của âm thanh vừa gợi ra tình yêu của con người đối với thiên nhiên. Dù đó chỉ là âm thanh nhỏ bé vọng lại từ rừng xa nhưng người đã hết sức nâng niu, quý trọng.
Nguyễn Trãi trong bài “Côn Sơn ca” cũng đã có cách ví von tài tình ấy:
“Côn Sơn suối chảy rì rầm
Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai.”
Nếu Nguyễn Trãi hình dung tiếng suối thánh thoát dìu dặt như tiếng đàn cầm thì Hồ Chí minh lại ngỡ tiếng suối như tiếng hát. Nếu tiếng đàn trong bài Côn sơn ca gợi về sự thoát tục, Nguyễn Trãi muốn tìm kiếm một thế giới thật sự yên tịnh và thanh cao đẻ lánh đời thì tiếng hát ở bài thơ cảnh khuya, Hồ Chí Minh tha thiết muốn gắng kết với cuộc đời. Hai tâm hồn đều hòa nhập với thiên nhiên. Một người cho rằng nhạc trời là đàn cầm – Một người cho rằng nhạc trời là tiếng hát. Đàn cầm và tiếng hát khác nhau nhưng cả hai đều là âm nhạc.
Nếu câu thứ nhất là vẻ đẹp của âm tranh thì câu thứ hai là vẻ đẹp về hình ảnh. Hình ảnh trong câu thơ này có vẻ đẹp của một bức tranh nhiều tầng lớp, đường nét, hình khối:
“Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa”
Cảnh ở đây có dáng hình vươn cao toả rộng của vòm cổ thụ, ở trên cao lấp loáng ánh trăng, có bóng lá, bóng trăng in vào khóm hoa thuê dệt. Bức tranh chỉ có hai màu sáng tối, trắng đen mà đã tạo nên vẻ lung linh, chập chờn, lại ấm áp, hòa hợp, quấn quýt bởi âm hưởng của từ “lồng” trong cùng một câu thơ. Chính vì biện pháp so sánh và điệp từ “lồng” đã cho thấy vẻ đẹp lung linh, huyền ảo của đêm trăng rừng.
Trăng là bạn đường, là tri kỉ với Hồ Chí Minh. Thiên nhiên nói chung, trăng nói riêng trong thơ Bác vô vàn ánh trăng. Trong Nhật kí trong tù Bác có viết:
“Thơ xưa thường chuộng thiên nhiên đẹp
Mây, gió, trăng, hoa, tuyết, núi, sông”.
(Cảm tưởng đọc thiên gia thi)
Người ngắm trăng soi ngoài của sổ
trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ
(Vọng nguyệt)
Từ cảnh vật, Người trở về với thực tại. Bằng biện pháp lặp từ, hai câu thơ cuối cho thấy tâm trạng không ngủ được của Bác vì: say mê trước vẻ đẹp của ánh trăng; vì lo việc nước còn bao nỗi gian lao:
“Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”
Bác lí giải vì sao giữa đêm khuya mà Người vẫn chưa ngủ. Hai từ “chưa ngủ” được lặp lại có tác dụng nhấn mạnh tâm trạng của Bác, để gắn kết tâm trạng trước và sau từ “chưa ngủ”. Hai câu thơ là sự rung động, niềm say mê trước vẻ đẹp như tranh của đêm trăng ở núi rừng Việt Bắc. Sau đó là tâm trạng thao thức chưa ngủ chính là vì lo nghĩ đến vận mệnh của đất nước.
Câu thơ Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ đóng vai trò là câu chuyển ý vừa mở ra vẻ đẹp vừa khép lại thể hiện chất nghệ sĩ trong tâm hồn của Hồ Chí Minh. Nhưng đến câu thơ thứ tư bất ngờ mở ra vẻ đẹp và chiều sâu mới trong tâm hồn của nhà thơ: “Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”
Bác thao thức chưa ngủ vì lo đến vận mệnh của đất nước. Hay chính vì thức khuya lo cho vận mệnh của đất nước nên Người đã bắt gặp ánh trăng rừng tuyệt đẹp. Điệp từ “chưa ngủ” đặt ở cuối câu thứ ba và đầu câu thứ tư là bản lề để mở ra hai tâm trạng trong cùng một con người: niềm say mê thiên nhiên và nỗi lo việc nước. Hai tâm trạng đó đã thống nhất trong con người của Bác – một nhà thơ, một người chiến sĩ trong vị lãnh tụ.
Qua bài thơ ta nhạn thấy ở Bác một tình yêu thiên nhiên tha thiết, một tinh thần lạc quan yêu đời và phong thái ung dung tự tại giữa cuộc đời bề bộn. Khí phách Hồ Chí Minh bộc lộ ngay ở những lười thơ giản dị nhất.
Suốt cuộc đời Người lo cho dân, cho nước. Cảnh khuya không phải là bài thơ duy nhất nói về việc Bác chưa ngủ, không ngủ vì vận mệnh của đất nước. Nếu như đọc tập “Nhật kí trong tù ta sẽ bắt gặp bài “Không ngủ được” – (Một canh … hồn quanh) hay bài Đêm không ngủ (Năm canh thao thức không nằm, Thơ tù ta viết hơn trăm bài rồi).
Có lẽ ai cũng thấy rằng: Việc Bác không ngủ là vì lo việc nước, vì thương bộ đội, thương dân công, thương các cụ già. Không những thế Bác còn yêu các cháu nhi đồng, đã nhín thời gian quý báu của mình để đến thăm trại trẻ mồ côi Kim Đồng.
“Trung thu trăng sáng như gương
Bác Hồ ngắm cảnh nhớ thương nhi đồng”.
Cuộc đời của Người đã dành trọn vẹn cho dân tộc, chăm lo hạnh phúc cho nhân dân, không một chút riêng tư. Đúng như Tố Hữu đã nói:
“Bác ơi tim Bác mênh mông thế
Ôm cả non sông mọi kiếp người”.
- Kết bài:
Bài thơ “Cảnh khuya” có sự kết hợp hài hòa giữa bút pháp hiện thực và bút pháp lãng mạn. Tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống nâng cánh tâm hồn thơ bay bổng. Ta bắt gặp ở đây một tâm hồn thi sĩ trong một người chiến sĩ cách mạng kiên trung, một cư sĩ trong một nhà lãnh đạo tài ba. Lúc nào Người cũng một lòng lo cho dân, cho vận mệnh đất nước. Bài thơ toát lên vẻ đẹp tâm hồn của Bác vừa giản dị, thanh cao vừa lớn lao, mạnh mẽ đến phi thường.
* Tham khảo:
Cảm nghĩ của em về hình ảnh Hồ Chí Minh trong thơ “Cảnh Khuya”, “Rằm tháng giêng”.
- Mở bài:
– Giới thiệu tác giả Hồ Chí Minh và hai bài thơ.
- Thân bài:
– Hình ảnh ánh trăng trong hai bài thơ: Mỗi bài lại mang những vẻ đẹp khác nhau.
+ Cảnh khuya: Ánh trăng trong đêm khuya được đặt trong mối quan hệ với vạn vật.
+ Rằm tháng giêng: Ánh trăng rằm
– Cảnh vật thiên nhiên:
+ Cảnh khuya: bức tranh đẹp, sinh động với hình ảnh con người trăn trở, suy tư về nước nhà.
+ Rằm tháng giêng: Bức tranh nới núi rừng ngày Rằm tháng giêng, lồng lộng, ngút ngàn với hình ảnh con người bàn bạc việc quân.
– Tâm trạng và phong cách của Hồ Chí Minh qua hai bài thơ: Chất chiến sĩ và nghệ sĩ luôn hòa quyện trong Bác. Ở bài thơ nào, cảnh nào, Bác cũng thể hiện được phong thái ung dung, tự tại nhưng vẫn không quên việc nước nhà.
- Kết bài:
– Cảm nghĩ của em.
* Bài viết chi tiết:
Cảm nghĩ của em về hình ảnh Hồ Chí Minh trong thơ “Cảnh Khuya”, “Rằm tháng giêng”.
Cùng viết về ánh trăng nhưng trong hai bài thơ “Cảnh khuya” và bài thơ “Rằm tháng Giêng”, Hồ Chí Minh lại thể hiện một sắc thái, một cảm xúc đặc biệt. Cùng là ánh trăng đấy nhưng hình ảnh trong mỗi bài thơ lại mang một nét đẹp, lại chứa đựng những cảm xúc riêng của nhân vật trữ tình. Nếu trong bài thơ Cảnh khuya, Hồ Chí Minh vẽ ra khung cảnh đêm khuya ánh trăng được đặt trong mối quan hệ với vạn vật nơi rừng sâu và phản chiếu hình ảnh con người đang ôm mối suy tư khi liên quan đến vận nước, thì bài thơ Rằm tháng Giêng lại là bức tranh mùa xuân dưới ánh trăng Rằm, hình ảnh của nhân vật trữ tình đang trong tư thế lạc quan tự tại và niềm tin vào sự chiến thắng của Cách mạng, vào sự trường tồn của vận nước.
Trong bài thơ Cảnh khuya, Hồ Chí Minh đã vẽ ra một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp, nó dường như trở lên sinh động hơn trong đêm trăng nhưng nổi bật lên trong bức tranh ấy là vẻ đẹp của một con người cách mạng đang trăn trở, suy tư về công việc của dân tộc, của đất nước:
“Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa”
Trong không gian tĩnh lặng của đêm khuya, tiếng suối róc rách chảy trong đêm vang vọng trong không gian, đặc biệt trong cảm nhận của Hồ Chí Minh thì tiếng suối này không như những tiếng suối thường nghe thấy mà nó dịu nhẹ hơn, da diết hơn, nó tựa như “tiếng hát xa” như có như không mà vọng lại. làm cho không gian vốn tĩnh lặng của đêm khuya tràn ngập âm thanh, như một khúc giao hưởng giữa rừng già. Không chỉ âm thanh mà ngay hình ảnh cũng kích thích, cũng hấp dẫn thị giác của người nhìn, đó là hình ảnh của bóng trăng lồng vào bóng của cây cổ thụ, bóng của cây cổ thụ lại lồng vào hoa, một sự kết hợp thật độc đáo.
“Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”
Trong không gian thanh vắng của đêm khuya, hình ảnh nhân vật trữ tình hiện lên với những nỗi trăn trở, suy tư. Đó là những suy tư về vận nước, về tương lai của một dân tộc, hình ảnh ấy làm cho người chiến sĩ cách mạng hiện lên thật đẹp, thật đáng trân trọng. Trong bài “Rằm tháng Giêng” lại khác, khung cảnh thiên nhiên mà chủ tịch Hồ Chí Minh gợi ra đó chính là khung cảnh của trời đất, sông nước khi có ánh trăng Rằm soi chiếu, cũng là ánh trăng đêm nhưng giữa hai bài thơ lại mang đến những sắc thái khác biệt, máu sắc và cảm xúc hoàn toàn khác biệt.
“Rằm xuân lồng lộng trăng soi
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân”
Bài thơ Rằm tháng Giêng là khung cảnh đêm xuân thật rực rõ, đó là cái bát ngát, rợn ngợp mà không kém phần sinh động, thi vị. Chỉ một từ láy “lồng lộng” thôi nhưng Hồ Chí Minh đã gợi ra giới hạn vô tận của không gian. Trong không gian rộng lớn ấy, ánh trăng Rằm không chỉ soi chiếu lên vạn vật làm cho chúng trở lên sáng rõ, tươi sắc hơn. Mà trên dòng sông, ánh trăng dường như đã hòa vào làm một với dòng nước, làm cho dòng nước ấy trở nên lộng lấy bởi sự kết hợp màu sắc giữa bầu trời, ánh trăng và không khí của mùa xuân, làm cho dòng sông mùa xuân vốn tươi đẹp lại tràn ngập sắc “xuân”, làm cho không sáng đêm khuya sáng bừng lên bởi vẻ đẹp của đất trời, của vạn vật.
“Giữa dòng bàn bạc việc quân
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền”.
Nhân vật trữ tình trong bài thơ này cũng không phải bơi thuyền trên sông để ngắm cảnh mà nhằm một mục đích cao cả hơn, to lớn hơn, đó là “bàn việc quân”. Câu thơ gợi hình dung ra hình ảnh của Bác với những người cộng sự của mình đang luận bàn việc nước, những công việc có liên quan trực tiếp đến vận mệnh của một dân tộc. Không khí họp bàn khá nghiêm tức nhưng lại không bị lên gân, cường điệu một cách thái quá, điều này thể hiện được một tâm hồn tư thái, tinh thần bản lĩnh của những người làm chủ. Đặc biệt trong câu thơ này còn có sự kết hợp giữa cảnh vật với lòng người “Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền”. Hình ảnh ánh trăng ngân như báo hiệu một tương lai tươi sáng, rực rỡ của cách mạng, của đất nước.
Như vậy, ở trong cả hai bài thơ, Hồ Chí Minh đều thể hiện được tình yêu đối với thiên nhiên, vạn vật và phương tiện để truyền tải tình yêu ấy chính là ánh trăng, và trong cả hai bài thơ thì hình ảnh của người chiến sĩ cách mạng cũng hiện lên thật đẹp, dù có trăn trở suy tư hay thư thái, tự tin thì đều rất đáng trân trọng, vì con người ấy dành trọn vẹn tình cảm, tâm hồn mình cho đất nước, cho quê hương.
tôi không thích google vì tôi hỏi rõ ràng mà cung cấp cái khác chứ không phải cái cần tìm