Từ lời thoại của nhân vật cai lệ và nhân vật chị Dậu trong đoạn trích dưới đây :
“Cai lệ không để cho chị được nói hết câu, trợn ngược hai mắt, hắn quát :
– Mày định nói cho cha mày nghe đấy à ? Sưu của nhà nước mà dám mở mồm xin khất!
Chị Dậu vẫn thiết tha :
– Khốn nạn ! Nhà cháu đã không có, dẫu ông chửi mắng cũng đến thế thôi. Xin ông trông lại !
Cai lệ vẫn giọng hầm hè :
– Nếu không có tiền nộp sưu cho ông bây giờ, thì ông sẽ dỡ cả nhà mày đi, chửi mắng thôi à ! ”
(Ngô Tất Tố – Tức nước vỡ bờ (Trích Tắt đèn), Ngữ văn 8, tập I)
Em hãy cho biết :
a) Vai xã hội của các hân vật tham gia hội thoại.
b) Xét về phương châm lịch sự thì :
– Nhân vật nào tuân thủ ? Nêu biểu hiện của sự tuân thủ.
– Nhân vật nào không tuân thủ ? Nêu biểu hiện của sự không tuân thủ.
c) Nhân vật đã thể hiện nét tính cách nào từ sự không tuân thủ phương châm lịch sự ?
Trả lời:
a) Vai xã hội của các nhân vật :
+ Nhân vật cai lệ : vai trên
+ Nhân vật chị Dậu : vai dưới
b) Xét về phương châm lịch sự :
+ Nhân vật tuân thủ : chị Dậu
Biểu hiện : Từ ngữ xưng hô : cháu, ông. Lời lẽ : van xin
+ Nhân vật không tuân thủ : cai lệ
Biểu hiện : Từ ngữ xưng hô : ông, mày. Lời lẽ : chửi mắng, dọa dẫm
c) Sự không tuân thủ phương châm lịch sự ấy đã góp phần thể hiện rõ nét tính cách của nhân vật : hách dịch, nhẫn tâm, độc ác…
