Cảm nhận vẻ đẹp bức tranh mùa thu qua bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh

Vẻ đẹp bức tranh mùa thu qua bài thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh.

• Mở bài:

“Sang thu” là bài thơ tiêu biểu của Hữu Thỉnh thời kì sau 1975. Đối tượng được cảm nhận là cảnh sắc mùa thu nơi đồng quê trên miền Bắc đất nước ta. Bài thơ thể hiện một bút pháp nghệ thuật thanh, nhẹ, tài hoa, diễn tả những cảm nhận, những rung động man mác, bâng khuâng của tác giả trước vẻ đẹp bức tranh mùa thu vùng Bắc Bộ.

• Thân bài:

Vẻ đẹp bức tranh mùa thu mở ra với khung cảnh làng quê bình dị. Từ cuối hạ sang đầu thu, đất trời có những chuyển biến nhẹ nhàng mà rõ rệt. Những biến chuyển đó đã được Hữu Thỉnh gợi lên bằng những cảm nhận tinh tế, qua những hình ảnh giàu sức biểu cảm trong bài Sang thu.

“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se…”

Những biến chuyển giao mùa ấy được Hữu Thỉnh khởi đầu bằng hình ảnh “hương ổi”, mùi hương bình dị, quen thuộc của làng quê nhưng đây quả là một hình ảnh mới lạ trong những bài thơ thu từ trước đến giờ. Tại sao nhà thơ lại chọn ổi mà không phải bất kì loại hoa quả nào khác? Có lẽ ông thích ăn ổi chăng?

Thật ra, đó là dấu hiệu của mùa thu, thời khắc chuyển giao ấn tượng cũng chính là lúc những trái ổi bắt đầu chín rộ. Mùi hương thơm nồng của ổi chín đã được miêu tả bằng động từ “phả” làm thơ trở nên sinh động và có hồn hơn. “Phả” thể hiện sự đậm đặc của mùi hương xộc đến mũi, khiến cho cả một bầu trời giao mùa nồng nàn mùi ổi chín báo hiệu một mùa thu đã đến. Ngoài ra, ổi chín còn là một đặc trưng của xứ Bắc vào thu. Nó thể hiện sự gần gũi, gắn bó của Hữu Thỉnh đối với quê hương mình. Dường như hương ổi chín thơm nồng quá mà đột nhiên nhận ra ngọn gió, chứ không phải nhờ có gió mới cảm nhận được mùi hương.

Chắc hẳn Hữu Thỉnh cũng muốn nhắc chúng ta phải lạc quan, yêu đời, tự tin để cuộc đời trở nên tươi mới và hấp dẫn hơn. Chi tiết này rất giống với tính cách của Thanh Hải qua “Mùa xuân nho nhỏ”. Tâm trạng tươi vui, rộn rã thì mới thấy khung cảnh, bầu trời nhộn nhịp, sinh động. Nhờ có một tâm trạng tươi vui, phấn khởi,Thanh Hải cũng như Hữu Thỉnh đã cảm nhận rất sâu sắc về mỗi bức tranh của các mùa trong năm. Quay lại với hình ảnh ngọn gió, “gió se” là ngọn gió đặc trưng ở xứ Bắc của mùa thu, ngọn gió heo may se se lạnh, hơi khô là điều mà những người xứ Bắc xa quê hay nhớ.

Cảm xúc của nhà thơ được thể hiện bằng từ “bỗng” biểu lộ tâm trạng ngạc nhiên khi hương ổi bất ngờ lan tỏa khắp mọi nơi. Bên cạnh đó, nó cũng nói lên sự háo hức, vui mừng, phấn khởi khi cảm nhận được hương ổi – dấu hiệu mùa thu về. Vì sao Hữu Thỉnh lại cảm thấy vui khi mùa thu sắp đến, mùa này chẳng phải là mùa của sự im lặng, buồn rầu hay sao? Chính vì cái không khí ấy mới là nguồn cảm hứng cho thi ca ra đời. Vì vậy mùa thu chính là mùa dành riêng thi ca, dành riêng cho những chồi non chớm nở của một thế giới thơ mộng, đậm chất trữ tình được tạo bởi những thi sĩ giàu cảm xúc như ông.

Hữu Thỉnh có những cảm nhận rất tinh tế về sự thay đổi của đất trời, điều đó được thể hiện lần lượt qua khứu giác (hương ổi), rồi đến xúc giác (gió se) và bây giờ thì đến thị giác. Bằng sự chuyển giao của đất trời và các giác quan của nhà thơ hòa làm một tạo nên một bức tranh thu với từng cảnh sắc riêng biệt, đặc trưng xứ Bắc, với cảnh sắc đầu tiên:

“Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về”…

Nhờ “bỗng” mà “hình như” đã được sinh ra. “Hình như” là một tình thái từ thể hiện một quan điểm chưa chắc chắn, vẫn còn bâng khuâng không biết liệu rằng mùa thu đã về chưa. Có lẽ trong lòng ông thầm hỏi: “Thu về từ bao giờ? Theo gió hay theo hương?” Thu đến mà báo bằng một cách thầm kín như vậy để lòng người đọng những tia hi vọng và bâng khuâng đến mong chờ. Cách thầm kín ấy được Hữu Thỉnh mượn giác quan của mình để cảm nhận hương vị đặc trưng: “hương ổi” và …“sương”.

Trước mắt nhà thơ, sương mở đường mở lối đi khắp đầu thôn, ngõ xóm. Sương, với biện pháp nhân hóa và có từ “chùng chình” thể hiện hành động di chuyển của mình, làm ta liên tưởng đến một con người đang ngập ngừng trước thời khắc giao mùa, cũng có thể nói là lúc chuyển giao từ một thanh thiếu niên đến với tuổi vị thành niên, không còn trẻ nữa để háo hức đến ngay mùa thu của bản thân.

Mùa đông là mùa cuối cùng trong năm, được biết với cái giá lạnh, điềm tĩnh, tượng trưng cho những ông, bà đã dày dặn kinh nghiệm và kết thúc những công việc mà mình đã dành cả “mùa thu” để chăm chút, cũng là mùa của sự nghỉ ngơi cho thanh thản đầu óc. Bởi lẽ thế, con người ấy nửa đang lưu luyến mùa hạ, lưu luyến cái sự ngây thơ, tươi trẻ của mình, nửa lại muốn bước đến với mùa thu đẹp để trưởng thành và hiểu biết hơn. Vì vậy, làn sương này chính là làn sương mùa hạ, nó từ từ vì còn lưu luyến sau khi đã thỏa thuận với thu.

Vậy rõ ràng trong bức tranh này, thu đang ở thế thắng nên nó cứ từ từ đợi mùa hạ lưu lại những kỉ niệm rồi lặng lẽ rời đi cũng chưa muộn. “Ngõ” thường được các độc giả hiểu rằng là hẻm, và câu thơ chỉ đơn thuần là sương lén lút chậm rãi qua các ngõ hẻm ở phố thôi sao? Không đâu, đã là thơ thì từng chữ của chúng đều có nghĩa mà lại mang một hàm ý rất sâu sắc nữa là đằng khác. Ngõ không chỉ là không gian nối liền thôn xóm mà còn cửa ngõ thời gian nối liền hai mùa hạ – thu. Tinh tế và sâu sắc biết mấy cảm nhận của nhà thơ về thiên nhiên nhưng lại hiện lên rõ nét hình ảnh con người.

“Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã…”

Đây là những hình ảnh tiếp theo mà ông đã tận dụng đôi mắt của mình để cảm nhận. Ở khổ hai này, vẻ đẹp bức tranh mùa thu hiện với hình ảnh thiên nhiên được mở rộng tầm nhìn, vì vậy nó trở nên bao quát, rộng lớn hơn: Sông, bầu trời. Vẫn giữ nét nhẹ nhàng, chầm chậm của mình, dòng song vào thu trôi nhè nhẹ, dịu dàng như một con người đang thảnh thơi, tận hưởng cái đẹp, cái mát lạnh của đất trời, của cuộc đời. Từ láy “dềnh dàng” với biện pháp nhân hóa đã làm cho người đọc có cảm giác đó – một cảm giác yên bình, được nghỉ ngơi.

Bức tranh thu đang mang vẻ êm đềm tĩnh lặng thì bị xao động bởi “ đàn chim vội vã”. Thu đã về mang theo cái mát lạnh, lại sắp sang đông, có lẽ vì thế mà chim “bắt đầu vội vã”. Chúng bay về phương Nam để tránh rét chăng, hay vội vã đua nhau về tổ vì bóng chiều thu đã ập đến? Chắc chắn rồi, nhưng đó chỉ là một phần thôi, nó cũng như Hữu Thỉnh, cũng đang vui mừng vì cái nóng bức của hạ đã qua và cho chúng cảm nhận được một bầu không khí mát mẻ, dễ chịu. Chim cũng như con người chúng ta, biết cảm nhận thời tiết và không khí, lại còn biết hân hoan với niềm vui của mình vì thế nó mới vội vã bay đi bay về để hưởng thụ làn gió se se trước khi cái lạnh cóng của mùa đông xông đến.

“Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”…

“Đám mây” ở đây thực chất là đám mây mùa thu vẫn còn vương vấn một chút nắng hạ nên từ “vắt” được nhà thơ nói đến sinh động, có một chút gì đó bình dị, bởi lẽ dùng từ này là muốn nói rằng “đám mây” như một dải lụa mềm mại tạo nên chiếc cầu nổi giữa nhịp thời gian. Nhà thơ có liên tưởng thật thơ mộng, từ đó làm cho bầu trời trở nên kì diệu, trong lành hơn.

Hãy tưởng tưởng xem, chút nắng vàng mùa hạ vẫn còn rụt rè sót lại ở một ngóc ngách nào đó trong bức tranh giao mùa, mùa thu êm đềm vừa chợt đến, khiến màu sắc có hơi trầm xuống, lại thêm đám mây ngỡ ngàng xuất hiện như vừa bước qua một không gian tĩnh lặng hơn. Hữu Thỉnh làm cho chúng ta cảm thấy vừa ảo lại có nét thực, vừa rõ ràng nhưng lại mơ hồ một cách kỳ lạ.

Khổ một là sự bất ngờ và tâm trạng của tác giả khi cảm nhận khúc giao mùa. Khổ hai nói đến khung cảnh xung quanh khi mùa thu đến. Còn khổ ba thì lại thấm ngầm trong tình yêu mùa thu chứa chan và có một chút ít những triết lý con người về đời sống, hiện thực.

“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đúng tuổi”

Hàng cây đứng tuổi ở đây chính là những người trải qua nhiều khó khăn, gian khổ và hiểu được thế nào là vất vả gian nan trong cuộc sống. “Cơn mưa”, “sấm” là những hình ảnh thể hiện cho những bất thường, đột ngột trong cuộc sống. Thế nhưng rồi sẽ có một ngày tất cả lắng xuống, và lại êm đềm ổn định như chưa từng xảy ra chuyện gì. Cái kết của bài thơ chính là hình ảnh hàng cây đứng tuổi gợi cho người đọc bao suy nghĩ sâu xa. “Hàng cây đứng tuổi” vững vàng, bất khuất trước những đợt sấm dữ dội, nó tựa như phong thái thanh thản, điềm tĩnh của con người khi trải qua bao mưa nắng, bão tố cuộc đời.

Một con người khi đã “sang thu” không còn sôi nổi, táo bạo thời trẻ dại khờ, ngây ngô mà tĩnh lặng và từ tốn hơn cũng như lúc mùa hạ lưu luyến chuyển dần sang mùa thu. Điều đó chứng minh rằng tuy không mong đợi nhưng thu vẫn về, bốn mùa luân chuyển quá nhanh cùng với biết bao lo toan, vội vã đời người. Lúc nhìn lại quá khứ, thời gian mới nhận ra rằng mái đầu đã hiện lên vài đường tóc nhẹ pha sương, vầng trán săn chắc cao ráo nay đã để lại vài vết nhăn, đó là sự trả giá cho một con người phải trải qua biết bao nhiêu sóng gió khiến chúng ta tự hỏi rằng đời người đã sang thu tự bao giờ, cũng như khi mùa hạ chậm rãi để lại những kỉ niệm đẹp với đất trời, với không gian mà rời đi, tất cả mọi thứ sẽ thuộc về mùa thu.

• Kết bài:

Có thể nói, Sang thu là một cuộc rượt đuổi cảm xúc của nhà thơ và thiên nhiên đất trời. Thiên nhiên có những chuyển đổi rất nhanh làm cho chúng ta đôi khi lãng quên mà không để ý đến. Chính vì vậy, nó sang thu thì đời người cũng sang thu. Con người lưu luyến chưa muốn chia tay mùa hạ, chia tay một tuổi đầy hăng hái, năng động. Nhưng đổi lại, khi sang thu, con người sẽ trở nên chững chạc hơn, mang một vẻ đẹp sang trọng thầm kín nhưng có một chút kiêu hãnh tự hào bởi sự trưởng thành của mình. Bài thơ là một nguồn sức mạnh truyền cảm hứng cho tình yêu của ta đối với đất trời, đối với thiên nhiên. Nhờ Hữu Thỉnh mà ta đã tiếp nhận được ý thức sâu sắc về trách nhiệm của con người đối với chính bản thân trong cuộc đời.

Bài tham khảo:

• Mở bài:

Mùa thu quê hương là đề tài gợi cảm xúc đối vói thi nhân song mỗi người cảm xúc về vẻ đẹp bức tranh mùa thu theo cảm nhân riêng của mình. Với nhà thơ Hữu Thỉnh, khoảnh khắc giao mùa từ hạ sang đầu thu đã rung động hồn thơ để thi sĩ vẽ nên một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống, trong sáng và hết sức đáng yêu ở vùng nông thôn đồng bằng Bắc Bộ. Cảm xúc ấy được biểu hiện trọn vẹn trong bài thơ “Sang thu”, một thi phẩm xuất sắc của ông.

• Thân bài

Những cảm nhận ban đầu của nhà thơ về cảnh sang thu của đất trời:

“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về”.

Thiên nhiên được cảm nhận từ những gì vô hình. Hương ổi phả trong gió thu se se lạnh (se lạnh và hơi khô). “Hương ổi” là làn hương đặc biệt của thiên nhiên mùa thu miền Bắc được cảm nhận từ mùi ổi chín rộ.

“Phả” có nghĩa là toả vào, trộn lẫn. Người ta có thể dùng các từ: toả, bay, lan, tan… thay cho từ “phả” nhưng cả bấy nhiêu từ đều không có cái nghĩa đột ngột bất ngờ. Từ “phả” cho thấy mùi hương ổi ở độ đậm nhất, thơn nồng quyến rũ, hoà vào trong gió heo may của mình thì lan toả khắp không gian tạo ra một mùi thơm ngọt mát của những trái ổi chín vàng – hương thơm nồng nàn hấp dẫn của những vườn cây sum suê trái ngọt ở nông thôn Việt Nam.

Sương “chùng chình” là những hạt sương nhỏ li ti giăng mắc như một làn sương mỏng nhẹ nhàng trôi, đang “cố ý” chậm lại thong thả, nhẹ nhàng, chuyển động chầm chậm sang thu. Hạt sương sớm mai cũng như có tâm hồn, có cảm nhận riêng cũng nhẹ nhàng, thong thả qua ngưỡng cửa của mùa thu.

Kết hợp một loạt các từ: “bỗng”, “phả, “hình như” thể hiện tâm trạng ngỡ ngàng, cảm xúc bâng khuâng trước thoáng đi bất chợt của mùa thu. Nhà thơ giật mình, hơi bối rối. Hình như còn có chút gì chưa thật rõ ràng trong cảm nhận. Vì đó là những cảm nhận nhẹ nhàng, thoáng qua, hay là vì quá đột ngột mà tác giả chưa nhận ra? Tâm hồn thi sĩ biến chuyển nhịp nhàng với phút giao mùa của cảnh vật. Từng cảnh sang thu của cảnh vật đã.thấp thoáng hổn người cũng chùng chình bịn rịn lưu luyến, bâng khuâng…

Sự góp mặt của làn sương buổi sớm cùng với hương ổi đã làm con người giật mình thảng thốt: “Hình như thu đã về”. Đó là sụ thảng thốt trước thiên nhiên cảnh sắc của một tâm hồn nhạy cảm. “Hình như” là thu dã về hay chưa về cũng chưa biết nữa. Có lẽ, nhà thơ đã ngầm đoán biết được nhưng vẫn chưa dám chắc chắn được. Nó chứa đựng sự reo vui, mùng rỡ và hạnh phúc ở trong lòng. Bởi thế, để khẳng định điều đó, đến khổ thơ 2, nhà thơ vội chạy ra với đất trời rộng lớn để thực chứng.

Hình ảnh thiên nhiên sang thu được nhà thơ phát hiện bằng những hình ảnh quen thuộc làm nên một bức tranh mùa thu đẹp đẽ và trong sáng:

“Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”

Dòng sông quê hương thướt tha mềm mại, hiền hoà trôi một cách nhàn hạ, thanh thản sau những ngày hè nước lũ, gợi lên vẻ đẹp êm dịu của bức tranh thiên nhiên mùa thu. Những cánh chim trên bầu trờ sớm nay cũng khác lạ: “bắt đầu vội vã”.

Có người hiểu hình ảnh “cánh chim” kia là những cánh chim chiều bắt đầu vội vã bay về phương nam tránh rét trong những buổi hoàng hôn. Nếu hiểu như thế không có gì sai nhưng ý thơ chưa được thanh thoát. Có lẽ, những “cánh chim” trời kia cũng rộn rã, vui mừng khi phát hiện ra trong buổi sớm ấy, mùa thu đã về. Chúng cũng hân hoa chào đón mùa thu tới như nhà thơ vậy. Chúng cũng đồng cảm, cùng vui mừng khôn siết trước sự chuyển dịch của dòng thời gian.

Đối lập với hình ảnh trên, hình ảnh “đám mây mùa hạ” được nhà thơ cảm nhận đầy thú vị qua sự liên tưởng độc đáo: “vắt nửa mình sang thu”. Gợi hình ảnh một làn mây mỏng, nhẹ, kéo dài của mùa hạ còn sót lại như lưu luyến, đó là vẻ đẹp của bầu trời sang thu. Một nửa đám mây đã vào thu, còn nửa kia đường như còn lưu luyến mùa hạ nên chưa muốn rời đi. Nó cứ nấn ná, chùng chình, dùng dằng mãi.

Cảm giác giao mùa được diễn tả cụ thể và tinh tế bằng một hình ảnh đám mây của mùa hạ cũng như đang bước vào ngưỡng cửa của mùa thu vậy. Dường như giữa mùa hạ và mùa thu có một ranh giới cụ thể, hữu hình, hiển hiện. Ở đây, Hữu Thỉnh tỏ ra thật tinh tế và tài tình khi vẽ được một ranh giới trên nền trời bằng ngôn ngữ của thi ca hết sức ấn tượng.

Phép liên tưởng đầy thú vị không chỉ cảm nhận bằng thị giác mà là sự cảm nhận bằng chính tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, yêu thiên nhiên tha thiết của Hữu Thỉnh. Trong thơ Trần Tử Ngang, hình ảnh cánh chim, bóng chiều được nói đến có phần diễm lệ bằng lối thi pháp cầu kì thì Hữu Thỉnh

“Lạc hà dữ cô vụ tề phi
Thu thủy cộng tràng thiên nhất sắc”,

(Cánh cò bay với ráng sa
Sông thu cùng với trời xa một màu)

Nếu bức tranh thu trong thơ Tràn Tử Ngang, tất cả hòa quyện trong bóng chiều vàng cả không gian, thời gian, tâm tưởng thì ở bức tranh thu của Hữu Thỉnh, tất cả phân lập, đối cực đến kịch liệt, thể hiện rõ ràng bước đi của thời gian.

Bằng sự cảm nhận qua nhiều giác quan, sự liên tưởng thú vị của một tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, tất cả không gian cảnh vật như đang chuyển mình từ từ điềm tĩnh bước sang thu. Vẻ đẹp bức tranh mùa thu được cảm nhận và khắc họa bằng những rung cảm chân thực và tinh tế khiến cho người đọc cảm nhận sâu sắc cả về không gian và thời gian chuyển mùa thật là đẹp, thật là khêu gọợ hồn thơ.

Suy ngẫm, chiêm nghiệm của nhà thơ trước cuộc đời:

“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi”.

Nắng là hình ảnh cụ thể của mùa hạ. Nắng cuối hạ vẫn còn nồng, còn sáng nhưng đã nhạt dần, yếu dần bởi gió se đã đến chứ không chói chang, dữ dội, gay gắt. Mưa cũng là dấu hiệu của mùa hạ, cũng đã ít đi. Cơn mưa mùa hạ thường bất ngờ chợt đến rồi lại chợt đi. Tác giả dùng từ “vơi” có giá trị gợi tả như sự đong đếm những sự vật có khối lượng cụ thể để diễn tả cái số lượng vô định – diễn tả cái thưa dần, ít dần, hết dần những cơn mưa rào ào ạt, bất ngờ của mùa hạ. Tất cả đều chầm chậm, từ từ, không vội vã, không hối hả.

Khép lại bài thơ là hình tượng “sấm” và “hàng cây đứng tuổi” trấn giữ một miền không gian và tâm tưởng. Trước hết mang ý nghĩa tả thực: hình tượng sấm thường xuất hiện bất ngờ đi liền với những cơn mưa rào chỉ có ở mùa hạ (sấm cuối mùa, sấm cuối hạ cũng bớt đi, ít đi lúc sang thu). Hàng cây cổ thụ, cảnh vật thiên nhiên vào thu không còn giật mình, bất ngờ bởi tiếng sấm mùa hạ.

Ở đây, “sấm” hay chính là những vang động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời. “Hàng cây đứng tuổi” gợi tả những con người từng trải đã từng vượt qua những khó khăn, những thăng trầm của cuộc đời. Qua đó, ý thơ khẳng đinh con người càng trở nên vững vàng hơn. Thời gian trôi nhanh qua cửa, cuộc đòi mỗi con người là một chứng nhân nhìn mùa thu đi qua. Bởi thế tiếc nuối vẫn mãi là cảm xúc của con người trước thời gian. Tâm trạng ấy đã được nhà thơ gửi vào cảnh vật, gửi vào trạng thái của thiên nhiên nhằm khắc hoạ thời khắc mà mọi vật đang chuyển mình sang thu.

• Kết luận:

Sang thu của Hữu Thỉnh đã không chỉ mang đến cho người đọc những cảm nhận mới về mùa thu quê hương mà còn làm sâu sắc hơn tình cảm quê hương trong trái tim mọi người. Miêu tả vẻ đẹp bức tranh mùa thu bằng những bước chuyển mình của vạn vật, Hữu Thỉnh đã góp thêm một cách nhìn riêng, một lối miêu tả riêng cho mùa thu thi ca thêm phong phú. Bài thơ là khúc giao mùa nhẹ nhàng, thơ mộng, bâng khuâng mà cũng thầm thì triết lý

Bài tham khảo:

Cảm nhận vẻ đẹp bức tranh mùa thu qua bài thơ “Sang thu”.

• Mở bài:

Hữu Thỉnh là nhà thơ nổi tiếng với những vần thơ tả nét đẹp thôn quê và khung cảnh mùa thu rạo rực. Bài thơ “Sang thu” thể hiện sâu sắc nhưng rung cảm tinh tế của nhà thơ trước khoảnh khắc giao mùa của đất trời. Thời khắc chuyển mùa luôn cô đọng lại trong lòng người những gì xao xuyến và da diết lắm. Vẻ đẹp bức tranh mùa thu được nhà thơ khắc họa nhẹ nhàng, tinh tế vô cùng.

• Thân bài:

Mùa thu để lại cho tác giả những cảm xúc mơ hồ, khó tả. Những hình ảnh thơ độc đáo với nhiều từ ngữ miêu tả mùa thu ấn tượng và hình ảnh của thu thật độc đáo. Bài thơ đã cho người đọc cảm nhận những giá trị của mùa thu một cách rõ nét nhất.

“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về”

Mùa thu mang theo biết bao là dấu ấn đặc trưng in sâu vào trong lòng của con người. Hương ổi một hương thơm khác với cái lá vàng đặc trưng. Mùi hương thì được tác giả giác quan là khứu giác để cảm nhận. Một mùi hương khó quên, một mùi đậm nông thôn ở Bắc Bộ. Chỉ có mùa thu mới có hương thơm dịu ngọt đến thế , một mùi hương thu rõ nét . Khác với những mùa khác, mùa thu chầm chậm chuyển mùa bằng nhưng hiệu mà khiến giác quan ta như bừng sống. Mùi hương lưu luyến và khó tả. Cái nét hào sản ấy đậm nét nhất vào lúc giao mùa. Khoảng thời gian mà như gieo vào con người những gì da diết lắm.

Tác giả đã miêu tả sự cảm nhận vẻ đẹp bức tranh mùa thu qua các giác quan của mình. Ông dùng khứu giác để bày tỏ cái tâm tình với thu. Cái mùa mà ông cho là đẹp nhất trong năm. Cái lúc giao mùa đối với ông là quan trọng. Mọi giác quan như được vào mua thu mộng mơ của ông. Khứu giác của nhà thơ đã được ông bói ra bằng một từ “Bỗng” thể hiện cho sự suy đoán và lấp ló đâu đó là niềm hân hoan chào thu cú ông. Mùa thu đến đối với nhà là tình yêu là nỗi nhớ. Từ đó , người đọc có thể thấy cái khát khao yêu thiên nhiên và đắm trong những ban lại của nhà thơ Hữu Thỉnh. Bằng ngòi bút sắc bén nhà thơ , ông đã truyền cho người cảm giác bồi hồi của ông dành cho “thu” lúc đang giao mùa.

“Phả vào gió se”

Hương ổi lan tỏa trong con gió nhè nhẹ vào cuối hạ – đầu thu. Cơn gió se báo hiệu cho một mùa thu đang dần tới hòa quyện với hương ổi tạo cho con người một cảm giác đứng trước cánh rừng đanh thay lá. Cảm giác lạnh cộng thêm hương càng tạo cảm giác thi vị thêm cho thiên nhiên mùa thu. Sắc trời của bức tranh thu đang được tô đạm bởi cảnh vật xung quanh.

Tác giả một lần nữa đưa các giác quan quan vào trong câc câu thơ. Giác quần tác giả đã chọn là xúc giác. Những giai điệu về mùa thu nhưng đang hòa nhịp trên từng câu thơ , dòng chữ của tác giả. Động từ “phả” để hiện sự hòa nhập giữa cái mùi hương đặc trưng và cơn se là lạ vào cuối hạ. Mùa hạ , nóng bức khô hạn nhưng giờ đây mùa thu đã thổi đến cho con người ngọn gió báo hiệu đầu tiên – ngọn gió se. Cứ như đánh thức vào trong cõi lòng con người một cách chầm chậm và sâu sắc. Với cơn gió se đang hòa quyện cùng với hương ổi nhè nhẹ. Việc ấy càng chứng minh cho sự tinh tế trong việc chọn lọc hình ảnh của tác giả Hữu Thỉnh qua bài thơ Sang Thu.

“Sương chùng chình qua ngõ”

Hình ảnh  sương mù giăng lối khắp đường thôn ngõ sớm. Làm cho con người ta liên tưởng về những thứ mơ hồ. Từ hương ổi đế cơn gió đã đã thể hiện rất rõ cái hồn thu. Những cảnh vật đang trực tiếp thổi hồn vào mùa thu, tạo nên một không khí vào mùa thu rất rõ nét. Giờ đây với những đám sương giăng đầy cả con đường nơi miền quê. Làm cho ta cảm nhận được đích thị là “thu đã về” . Giờ đây, không phải là lúc giao mùa nữa. Đấy là mùa thu đã về. Mùa thu về khắp thôn làng, trải dài trên cánh đồng, trên bầu trời cao rộng. Chuyển động của của đám sương mù cũng rất dễ để ta cảm nhận. Sự “chùng chình” của đám sương thể hiện rằng sắc trời mùa hạ đang nhường chỗ cho ánh hoàng hôn đỏ rực của mùa thu.

Giác quan ở câu thơ trên là thị giác. Dùng đôi mắt để thấy rõ sương thu ngay những buổi sớm tinh tươm. Tác giả chọn lọc hình ảnh khá tinh tế để thông qua các giác quan, ông có thể  giúp người đọc có phép liên tưởng về mùa thu. Hành động chùng chình càng làm rõ rõ lên cái việc mùa hạ đang nhường chỗ cho mùa thu. Khi thu đến , những dấu hiệu mà thu mang đến cho con người rất đẹp và tinh khiết. Nó tự nhiên mà mang chất thu vô cùng.

Những dấu hiệu ấy là cái chất riêng của mùa thu mà hiếm một mùa nào trong năm có được. Một mùa thu lãng mạn , thương nhớ và bồi hồi. Mùa thu gợi con người ta nhớ rất nhiều rất nhiều về kỉ niệm về tình yêu của chính bản thân con người. Tác giả đã sử dụng rất thành công những giác quan để nói rõ về mùa thu. Cách lựa chọn các giác quan thị giác, khứu giác và xúc giác rất tài tình của tác giả Hữu Thỉnh.

“Hình như thu đã về”

Giờ đây, mùa thu không còn nỗi cảm nhận nữa mà nó là báo một mai nữa thôi thu sẽ về. Không gian mùa thu sẽ tràn ngập khắp thôn quê. Làm những ai đi ngang qua nơi có mùa thu cũng đều vương vấn và thầm thương trộm nhớ mùa thu của làng quê Việt Nam.

Tác giá đã khẳng định sự suy đoán của mình bằng hai chữ “hình như”. Một sự phỏng đoán hết sức khéo léo và tài tình. Mùa thi đến để lại cho con người nói chung và tác giả nói riêng những dấu hiệu độc đáo mà chỉ riêng mùa thu mới có. Thu cho con người cảm giác , vấn vương , bỡ ngỡ rồi yêu lúc nào mà chẳng hay. Các thứ tình cảm của quá khứ thu ôm trong mình trong mình rồi đọng lại trong thu giờ đây là kỉ niệm. Mỗi năm thu lại mang những kỉ niệm ấy về. Bao kí ức ùa về làm con người càng yêu thu hơn… Một mùa thu da diết, nhớ mong và đầy suy tư. Thu không còn biểu hiện nữa mà thay vào đó là cậu trả lời để khẳng định rằng mùa thu đã tràn ngập khắp không gian.

Khổ thơ mở đầu đã cho người dường như đã tưởng được không khí của mùa thu và như đang được đắm chìm vào cái mùa lãng mạn này. Mùa thu đến và con người có thể liên tưởng đến nó qua các giác quan: thính giá, khứu giác, xúc giác và thị giác. Mạch cảm xúc được tác giả bộc lộ rất rõ nét. Từ mong đợi , bồi hồi rồi đến cái cảm nhận chân thành nhất có thể. Cách miêu tả của Hữu Thỉnh khác với những nhà thơ gạo cội khác. Ông lấy mùi hương ổi thay cho chiếc lá vàng rơi rụng mà ta thường thấy trong các bài thơ trữ tình về mùa thu. Mùa thu đến thật đẹp và thật trữ tình biết bao. Đấy là những dấu hiệu của thiên nhiên về sự chuẩn bị thay mùa.

“Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”

Hết những dấu hiệu vấn vương, xao xuyến tâm hồn. Giờ đây là những khung cảnh về mùa thu mộng mị và kiêu sa biết chừng nào. Đoạn thơ là những hình ảnh mang tính chất giao hòa, bắc cầu giữa cái không và cái có Những cảnh tượng mơ hồ qua lời văn chân thực của tác giả đã thật sự ghi dấu ấn vào trong lòng người đọc.

“Sông được lúc dềnh dàng”

Con sông lúc thu về không đi nhanh và chảy xiết  nó đi thật chậm , thật chậm. Vì nó luyến tiếng cái nắng mùa hạ đang qua và thỏa nỗi mong nhớ với thu đang đến. Hình ảnh con sông xanh biếc đang dềnh dang trôi. Cái dềnh dàng ở đây là nỗi luyến tiếc ngay trước thời khắc giao mùa. Giao mùa giữ hạ sang thu khiến khiến con người trở nên bồi hồi, nao núng và cảm giác nhớ lại ùa về. Mùa thu là mùa của những mối tình thơ , mùa của mùi hương ổi quen thuộc. Tất cả mọi thứ như đang chậm lại kể cả con sông xanh biếc ngay đầu thôn.

Hình ảnh con sống được tác giả thu lại bằng thị giác của bản thân. Khung cảnh xung quanh dường như cũng đang thay đổi. Đặc biệt ta càng thấy rõ hơn sự thay đổi này vào lúc chuyển mình từ hạ sang thu. Khung cảnh ngay dòng sống đã được tác giả để ý và miêu tả đến từng chi tiết về nó. Từ ngữ rất ấn tượng, “dềnh dàng” thể hiện cho sự trôi một cách hững hờ của con sông , thể hiện cho sự luyến tiếc kỉ niệm và thời gian.

“Chim bắt đầu vội vã”

Những chú him đang bay mải miết trên nền trời xanh thẳm. Giờ đây bầu trờ xanh của những áng mây mùa hạ lại đang nhường chỗ cho ánh mặt trời đỏ rực vào buổi hoàng hôn đầu thu. Hình ảnh những cánh cgim đang bay về tổ , đang cùng đoàn bay lược. Và dường như chúng đang hòa nhịp cùng không khí của mùa thu. Vội vã tìm đường về tổ , vội vã về đàn sau một ngày dài đi kiếm mồi mệt nhọc. Thời khắc lúc thu về thật đẹp , nó quyến rũ tâm hồn của con người và cả thú vật muôn loài. Và loài chim , loài bay mải miết chẳng ngừng cũng như bị xao xuyến bởi sắc trời sang thu hôm ấy…

Tác giả đã lựa chọn các hình ảnh rất tinh tế và khá thi vị. Những cánh chim bay mải kiết chẳng ngừng, giờ đay chúng tìm đường về tổ một cách vội vã. Thời khắc hoàng hôn cuối thu như in vào trong lòng của tác giả những hình ảnh sâu đậm và đẹp đẽ nhất. Những hình ảnh chân thực ấy là món quà mà mẹ thiên nhiên đã ban đến cho con người. Nó giản dị và để lại một cái gì xao xuyến khi rời đi. Con người đã bị chinh phục bởi vẻ đẹp của sắc trời mùa thu và những cánh chim đang bay mải. Việc lựa chọn từ ngữ rát tinh tế và đầy ý thơ. “Vội vã” là hành động mà những chú chim đang bay về tổ tìm đàn và cũng nhờ việc ấy chúng đã nhận ra cái đẹp của thiên nhiên hữu tình trong vài phút “vội vã”:

“Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”

Đám mây mùa hạ đang luyến tiếc trước cảnh sắc trời. Những mơ hồ mà con nguời cứ ngỡ là ảo giác giờ đây thật chân thực và sắc nét trong từng câu thơ. Đảm mây của mùa hạ oi ả đang dần chuyến mình thành đám mây thu thật trữ tình. Chim vội vã trong thời khắc sông dềnh dàng , mây chầm chậm đưa mình chuyển mùa. Những đám mây xanh biên biếc của tiết trời oi ả giờ đây đã chuyển sắc sang thu và thật nồng nàn, se se lạnh giống thu. Đám mây đang dần thay cho mình một chiếc áo mới để hợp với thu trữ tình và lãng mạn. Mùa thu là mùa da diết và thiết tha nhất trong năm. Nó để lại cho con người ta những thứ tình cảm đáng nhớ và bồi hồi, da diết. Đặt biệt ở đây sắc trời đang chuyển động. Một cách chuyện động chậm như lúc đầu.

Những từ ngữ được tác gải dùng để miêu tả rất ấn tượng. Có động từ như “vắt” thể hiện cho việc thay màu áo của đám mây , đám mây đang chuyển mùa từ hạ sang thu. Những hình ảnh mơ hồ được tác giả biến chuyển một cách chân thực qua lời thơ và ý thơ của mình. Những hình ảnh con người mà nhìn thấy được, giờ đây đã có thể cảm nhận nó qua các dòng chữ, câu thơ của Hữu Thỉnh. Đám mây mùa hạ đang “vắt nửa mình” trên trời thu. Nó đang khoác trên mình một chiếc áo mùa thu. Những động từ đi kèm với tình từ miêu tả rõ nét cái chậm quen thuộc ngày nào cũng được tác sử dụng từ đầu đến cuối chủ ý để liêu tả cái chuyến biến chầm chậm của thiên nhiên lúc sang thu. Cái luyến tiếc, cái mong chờ cái thi vị ẩn sâu trong mùa thu đã được tác giả  bộc lộ một cách cụ thể.

Thiên nhiên đất trời là những thứ chân thực và tươi mới nhất. Những rất khó để con người cảm nhận được, đặc biệt là sự chuyển biến lúc giao mùa. Cái sự thay đổi được con người cảm nhận một cách chậm rãi qua lời thơ của Hữu Thỉnh. Từ bức tranh mùa thu lúc đang từ hạ sang thu được tác giả miêu tả rất hữu tình và đi sâu vào trong lòng con người. Bài thơ không chỉ có hình ảnh đất trời nên thơ mà còn có hình tượng con người trước những biến chuyển của cuộc đời ở thời khắc giao mùa.

• Kết bài:

“Sang thu” là một bức tranh thiên nhiên giao mùa tuyệt đẹp. Miêu tả rất sâu sắc về cái thời điểm lúc chuyển mùa. Mùa thu luôn có trong mình những cảm xúc tuyệt đẹp mà ít mùa nào có được. Nhà thơ Hữu Thỉnh đã chuyên chở hồn thu theo cách riêng của mùa thu rất tài tình. Vẻ đẹp bức tranh mùa thu trong bài thơ “Sang thu” góp thêm một sắc màu nữa cho bức tranh làng cảnh Việt Nam vốn đã rất tươi đẹp, tinh tế và hiền dịu.