Giải thích ý nghĩa câu tục ngữ: Lá lành đùm lá rách

Giải thích ý nghĩa câu tục ngữ: “Lá lành đùm lá rách”

• Mở bài:

Đoàn kết tương thân tương ái là một tình cảm đặc biệt và nổi bật trong sinh quan của người xưa. Sống với tinh thần “lá lành đùm lá rách” là bài học về đạo lí làm người thể hiện rõ nét mối quan hệ tình cảm đậm đà trong xã hội ta hiện nay.

• Thân bài:

1. Giải thích nghĩa câu tục ngữ “lá lành đùm lá rách”:

– Nghĩa đen:

+ “Lá lành” là là chiếc lá xanh tươi, không bị rách hay vàng úa.
+ “Lá rách” là chiếc lá bị rách các tác nhân bên ngoài, hoặc vàng úa, khô héo.

→ Câu tục ngữ phản ánh một hiện tượng bình thường trong hàng ngày. Đó là việc dùng lá để gói hàng. Khi lá bị rách thì người ta sẽ lấy một tấm áo khác bao bọc bên ngoài cho thêm phần chắc chắn.

– Nghĩa bóng:

+ “Lá lành”: những người có điều kiện sống tốt đẹp. yên ổn, giàu có.
+ “Lá rách”: những người có điều kiện sống thiếu thốn hoặc người gặp khó khăn hoạn nạn, bất hạnh trong cuộc đời.

→ Bằng lối nói ẩn dụ, dùng hình ảnh cụ thể và giản dị, câu tục ngữ ngụ ý khuyên chúng ta nên biết chia sẻ, giúp đỡ, thông cảm, xót thương những người bị rơi vào hoàn cảnh khó khăn, hoạn nạn.

2. Tại sao sống phải biết tương thân tương ái, giúp người khác đang trong khó khăn, hoạn nạn?

– Không ai có thể sống lẻ loi, đơn độc trên đời mà phải có mối quan hệ từ gia đình đến ngoài xã hội. Sống với tinh thần “lá lành đùm lá rách” để cùng chia sẻ những lúc khó khăn trong cuộc sống.

– Để cùng chia sẻ những khó khăn trong sinh hoạt (những người nghèo, những nạn nhân chất độc màu da cam, ung thư,…).

– Sự thăng trầm của cuộc sống ở mỗi con người không ai có thể lường trước được. Những người gặp khó khăn đều đáng thương. Họ đều cần sự chia sẻ giúp đỡ của cộng đồng để vượt qua khó khăn và sống có ích. Vì thế cần phải hiểu biết nhau trong sự tương thân tương ái, tạo tình đoàn kết, tránh chia sẻ, xung đột.

– Sống biết thương nhau, đùm bọc, giúp đỡ lẫn nhau là nền tảng để xây dựng một xã hội tốt đẹp giúp ta vượt qua khó khăn gian khổ trong kháng chiến chống giặc ngoại xâm, ổn định cuộc sống sau thiên tai bão lũ, … (Dẫn chứng)

– Sống với tinh thần “lá lành đùm lá rách”, “thương người như thể thương thân” là đạo lí làm người.

– Lòng nhân ái là đức tính mà mỗi người đều cần phải có để làm nền móng xây dựng một xã hội tốt đẹp, công bằng bác ái. Quay lưng hay ngoảng mặt với nỗi đau của người khác là ích kỉ…

– Đặc biệt trong hoàn cảnh đất nước ta hiện nay “lá lành” cần phải đùm “lá rách”  (Lấy dấn chứng cụ thể: thiên tai, đói nghèo,… ).

– Đây là truyền thống cao quý về đạo lí làm người của dân tộc ta, tạo ra sức mạnh đoàn kết…Sống với đạo lý tốt đẹp của cha ông là thể hiện tinh thần “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, biết trân trọng các giá trị do thế hệ đi trước để lại.

–  Người được đùm bọc, đỡ đần phải biết vươn lên chứ không được ỷ nại, sống nhờ lòng nhân ái của người khác để mình trở thành thụ động, lười biếng.

– Câu tục ngữ nhắc nhở chúng ta đừng thờ ơ, lạnh lùng trước nỗi đau khổ của người khác; mà trái lại, phải biết hết lòng đùm bọc, nâng đỡ người sa cơ, lỡ vận, giúp họ vượt qua nỗi khốn cùng, thể hiện sự cao đẹp trong mối quan hệ giữa người với người. (Trích dẫn chứng từ những câu tục ngữ ca dao, phân tích chứng minh)

3. Học sinh cần làm gì để thể hiện tình yêu thương, sự chia sẻ đối với người khác?

– Sống đùm bọc và yêu thương những người trong gia đình, làng xóm

– Sống có trách nhiệm với công đồng (ủng hộ, từ thiện, không đố kị, không ích kỉ)

– Phải yêu thuơng đoàn kết với bạn bè.

– Tham gia những đợt quyên góp vì người nghèo, ủng hộ nạn nhân bị thiên tai, … Làm từ thiện và các chương trình tình nguyện khác.

• Kết bài:

Tinh thần tương thân tương ái đã trở thành những phong trào rộng rãi trong xã hội. Thế nhưng, trong cuộc sống vẫn còn có nhiều người còn sống thờ ơ, vô cảm với nghịch cảnh của người khác. Những người như thế thật đáng chê trách. Sống biết yêu thương, giúp đỡ người khác là một lối sống tốt đẹp, có ý nghĩa.

Bài tham khảo:

• Mở bài:

Từ ngàn xưa, với tinh thần trọng tình trọng nghĩa, thương yêu đùm bọc lẫn nhau, dân tộc ta đã truyền tụng câu tục ngữ “Lá lành đùm lá rách”. Câu tục ngữ thẻ hiện sâu sắc truyền thống tương thân tương ái, giúp đỡ đùm bọc lẫn nhau trong khó khăn hoạn nạn của dân tộc ta. Đó là một truyền thống tốt đẹp và cao quý, cần phải gìn giữ đến đời đời.

• Thân bài:

Câu tục ngữ là sự kết tinh, hun đúc mối quan hệ tốt đẹp giữa con người với con ngựời. Đó là mối quan hệ tương thân tương ái, trợ giúp, thấu hiểu, đùm bọc lẫn nhau trong cơn hiểm nguy, họa nạn. Trải bao thời gian, tinh thần ấy, mối quan hệ tốt đẹp đầy tình người ấy đã trở thành nền tảng tinh thần bền vững trong cộng đồng xã hội chúng ta.

Tấm lòng nhân ái ở đây gắn với một việc làm cụ thể, hành động cụ thể. Nhân ái chính là đùm bọc, cưu mang, cùng nhau vượt qua khôn khó, bần hàn. Với ý tưởng đó, câu tục ngữ đối với những người gặp cảnh bất hạnh chính là ánh sáng của ngọn lửa ấm áp, tiếp thêm tình yêu thương cho con người.

Cha ông ta xưa nay luôn đề cao đạo lý: “Thương người như thể thương thân” , tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong khó khăn hoạn nạn. Những điều lớn lao lại được thể hiện một cách bình dị đôi khi nhỏ nhẹ như một lời khuyên chân tình. Hình ảnh chiếc lá với hai tình trạng khác nhau: rách – lành, cùng đùm bọc, tương trợ nhau lại có sức thuyết phục thật lớn. Chúng dựng lại mối quan hệ thân thiết giữa người với người, nối kết họ với nhau bằng một hành động đầy tình ái. Đó là hành động đùm bọc, giúp đỡ nhau, vượt qua hoạn nạn.

Ý tưởng thật lớn lại được khơi nguồn, truyền chảy thật nhẹ nhàng qua hình ảnh, bằng hình ảnh đến tận mọi tâm hồn: đánh thức, lay động mọi người hãy sống với nhau tốt đẹp hơn. Chính vì vậy, chúng ta không lấy làm lạ khi một nơi nào đó trên đất nước gặp cảnh tai ương là tất cả mọi người đều nghĩ đến câu tục ngữ “Lá lành đùm lá rách”, “Một miếng khi đói bằng một gói khi no”. Khi “một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ” cùng hướng về nó.

Sức sống của câu tục ngữ tràn ngập lòng nhân ái này, tự thân được mọi người cùng hiểu như một nghĩa cử. Một nghĩa cử cao đẹp có khả năng tụ tập lòng người, xây dựng tình thân ái rất cần thiết cho sự tồn tại và hoàn thiện cộng đồng. Câu tục ngữ nhẹ nhàng nhắc nhở rằng mỗi con người không thể sống cô lập, cắt đứt, biệt lập như những ốc đảo. Sự tồn tại cá nhân gắn bó mật thiết trong sự ràng buộc, liên trợ lẫn nhau, càng trở nên mật thiết và cao cả hơn với tinh thần: “Lá lành đùm lá rách”.

• Nghị luận: Suy nghĩ về hiện tượng đạo đức giả trong cuộc sống

Có thấy được đạo lý trên từ tinh thần nhân ái bao la của câu tục ngữ, chúng ta mới hiểu được những tấm lòng, những nghĩa cử thật sự, không vụ lợi, vì hạnh phúc của con người. Không phải là lời nói chính họ, với những biểu hiện thật cụ thể, những việc làm kịp thời, phần nào xoa dịu vết thương của con người trước tai ương, hiểm họa.

Hiểu được giá trị, sức mạnh của đạo lý “Lá lành đùm lá rách”, những đoàn cứu trợ, những đội công tác xã hội, hội từ thiện đã không quản ngại gian lao, vất vả đến nơi đầu sóng ngọn gió, vùng sâu, vùng cao, trao tận tay những người đang gặp cảnh Lá rách những bức thông điệp sáng lên một điều quý nhất, đó là tình thương.

Có gì đẹp trên đời hơn thế.
Người yêu người sống để yêu nhau.

(Tố Hữu)

Đó cũng là điều gửi gắm đã có từ rất xưa, thể hiện truyền thống của một dân tộc luôn sẵn sàng đùm bọc, cưu mang, biết nhường cơm sẻ áo cho nhau khi gặp bất trắc, tai ương.Mất mùa: bão lụt, nắng hạn, nạn nhân chất độc màu da cam, chống đói nghèo, dịch bệnh,… là những khó khăn mà nhân dân ta đã vượt qua bằng sức mạnh của truyền thống nhân ái “thương người như thể thương thân”, “lá lành đùm lá rách”.

Ba chiếc chìa khóa dẫn tới cuộc sống mãn nguyện đó là biết quan tâm tới người khác, dám làm vì người khác và sẵn sàng chia sẻ cùng người khác. Vượt lên trên tất cả, cái cao quý và có giá trị nhất ở trên đời này chính là lòng yêu thương con người. Không có tình yêu thương, đời sống của con người cũng không khác gì các loài động vật khác: vô cảm và tàn bạo.

Ngày nay, trong xã hội ta, mối quan hệ sống trong cộng đồng ngày càng trở nên tốt đẹp. Sự ưu việt của xã hội chính là nguồn động lực thúc đẩy, phát huy tinh thần “Lá lành đùm lá rách”. Sức sống của câu tục ngữ, do vậy, càng trở nên sáng rõ hơn bao giờ hết. Nói câu tục ngữ này phù hợp với thời đại cũng có nghĩa là nó phù hợp với lòng nhân ái của dân tộc đã được bảo tồn qua nhiều thế hệ và phát huy rực rỡ trong xã hội ta ngày nay.

• Kết bài:

Tục ngữ là trí tuệ, là con tim, hóa thân của một đạo lí, một lối sống, một cách sống, một suy tư của con người. Đạo lí ấy, lối sống ấy, cách sống ấy và suy tư ấy sẽ ở mãi trong tâm trí của bao thế hệ và trở thành truyền thống đạo lí cao đẹp của dân tộc Việt Nam. Đến muôn đời sau, ý nghĩa câu tục ngữ “lá lành đùm lá rách” vẫn còn nguyên giá trị và mãi là nguồn động lực giúp ta tiến lên phía trước, xây dựng xã hội giàu lòng nhân ái và vị tha. Hãy luôn nhớ rằng: “Chỉ có cuộc sống vì người khác mới là cuộc sống đáng quý?”