Tiếng Việt: Thuật ngữ (Ngữ văn 7, Cánh Diều)

Thuật ngữ.

THUẬT NGỮ.

– Thuật ngữ là từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ, thường được sử dụng trong các văn bản khoa học, công nghệ. Một trong những đặc điểm phân biệt thuật ngữ với từ ngữ thông thường là thuật ngữ hầu như chỉ có một nghĩa và không mang sắc thái biểu cảm, tức là không biểu thị thái độ, tình cảm của người sử dụng. Ví dụ: Trong ngôn ngữ học có các thuật ngữ như: câu ( đơn vị ngôn ngữ nhỏ nhất có chức năng thông báo), câu đơn (câu chỉ có một cụm chủ vị). Để hoạt động giao tiếp (đọc, viết, nói, nghe) về đề tài thuộc một lĩnh vực khoa học nào đó có hiệu quả, cần nắm được các thuật ngữ thuộc lĩnh vực khoa học ấy.

LUYỆN TẬP.

Câu 1 (trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Xếp các thuật ngữ ở cột A vào lĩnh vực khoa học phù hợp ở cột B:

A. Thuật ngữ		B. Lĩnh vực khoa học
1) danh từ, động từ, tính từ, chủ ngữ, vị ngữ		a) toán học
2) số tự nhiên, số hữu tỉ, phân số, góc vuông		b) hoá học
3) hệ thần kinh, lưỡng cư, tế bào, vi khuẩn		c) ngôn ngữ học
4) đơn chất, kim loại, phi kim, hoá trị		d) vật lí học
5) dao động, tần số, vận tốc, điện tích		e) sinh học

Trả lời:

1 – c;

2 – a;

3 – e;

4 – b;

5 – d.

Câu 2

Câu 2 (trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Tìm và xếp các thuật ngữ trong những câu dưới đây vào lĩnh vực khoa học phù hợp: toán học, vật lí học, hoá học, sinh học, ngôn ngữ học.

a) Oxit là hợp chất của hai nguyên tố, trong đó có một nguyên tố là oxi. Oxit gồm hai loại chính: oxit axit và axit bazơ.

b) Trùng roi là một cơ thể đơn bào có thể tự dưỡng như thực vật nhưng cũng có thể dị dưỡng như động vật.

c) Ta gọi tam giác có ba góc nhọn là tam giác nhọn, tam giác có một góc tù là tam giác tù.

d) Cường độ dòng điện và hiệu điện thế có đặc điểm gì trong đoạn mạch nối tiếp và đoạn mạch song song?

e) Từ đơn là từ chỉ có một tiếng. Từ phức là từ có hai hay nhiều tiếng.

Trả lời:

– Ở câu a), các thuật ngữ là: oxit, hợp chất, nguyên tố, oxi, oxit axit, oxit bazơ. Các thuật ngữ này thuộc lĩnh vực hoá học.

– Ở câu b), các thuật ngữ là: trùng roi, đơn bào, tự dưỡng, thực vật, dị dưỡng, động vật. Các thuật ngữ này thuộc lĩnh vực sinh học.

– Ở câu c), các thuật ngữ là: tam giác, góc nhọn, tam giác nhọn, góc tù, tam giác tù. Các thuật ngữ này thuộc lĩnh vực toán học.

– Ở câu d), các thuật ngữ là: cường độ, dòng điện, hiệu điện thể, đoạn mạch nổi tiếp, đoạn mạch song song. Các thuật ngữ này thuộc lĩnh vực vật lí học.

– Ở câu e), các thuật ngữ là: tiếng, từ, từ đơn, từ phức. Các thuật ngữ này thuộc lĩnh vực ngôn ngữ học.

Câu 3 (trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Yếu tố nào trong các từ ghép dưới đây thể hiện sự khác nhau giữa các loại xuồng, ghe? Xếp các yếu tố đó vào nhóm thích hợp.

xuồng ba lá, xuồng năm lá, xuồng tam bản, xuồng độc mộc, xuồng chèo, xuồng máy, ghe câu, ghe cào tôm

a) Chỉ đặc điểm cấu tạo của sự vật, ví dụ (xuồng) ba lá.

b) Chỉ cách vận hành sự vật, ví dụ (xuồng) chèo.

c) Chỉ công dụng của sự vật, ví dụ (ghe) câu.

Trả lời:

a. Chỉ đặc điểm cấu tạo của sự vật: xuồng năm lá, xuồng ba lá, xuồng tam bản.

b. Chỉ cách vận hành sự vật: xuồng chèo, xuồng máy.

c. Chỉ công dụng của sự vật: ghe câu, ghe cào tôm.

Câu 4 (trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Viết một đoạn văn (khoảng 5 – 7 dòng) giới thiệu khái quát về các từ loại hoặc các thành phần câu em đã học. Chỉ ra một thuật ngữ được sử dụng trong đoạn văn

Trả lời:

– Từ loại là những từ giống nhau về ngữ pháp hay đặc điểm và biểu đạt ý nghĩa một cách khái quát. Chúng được chia làm khá nhiều loại, bao gồm: danh từ, động từ, tính từ, đại từ, chỉ từ, số từ, lượng từ… Ngoài ra còn có quan hệ từ, tình thái từ, phó từ… Trong đó, danh từ, tính từ, động từ là các từ loại thường gặp và đảm nhiệm vai trò là thành phần chính trong câu. Danh từ xác định sự vật và hiện tượng, đóng vai trò là chủ ngữ. Động từ là các từ chỉ hành động, trạng thái; còn tính từ biểu diễn đặc điểm, tính chất, trạng thái. Vị ngữ của câu thường do động từ và tính từ đảm nhiệm. Từ loại tiếng Việt vô cùng phong phú và đa dạng, tạo nên nhiều tổ hợp câu đặc sắc.