Hướng dẫn tự học.
Câu 1: Tìm đọc thêm:
– Một số bài học chữ Hán của Nguyễn Du:
- Long Thành cầm giả ca (Bài ca người gảy đàn đất Long Thành)
- Điếu La Thành ca giả (Viếng ca nữ đất La Thành)
- Sở kiến hành (Những điều trông thấy),…
- Văn tế thập loại chúng sinh (Văn chiêu hồn).
Câu 2. Trên cơ sở phân tích điểm tương đồng giữa bài Đọc “Tiểu Thanh kí” với đoạn thơ sau trong Truyện Kiều: “Rằng: Hồng nhan tự thưở xưa/ Cái điều bạc mệnh có chừa ai đâu/ Nỗi niềm tưởng đến mà đau/ Thấy người nằm đó biết sau thế nào?”, tìm hiểu đề tài mà Nguyễn Du quan tâm trong sáng tác của ông.
Trả lời:
– Nguyễn Du là một trong những nhà thơ luôn đau đáu khôn nguôi về phận đời bất hạnh của người phụ nữ, người phụ nữ là hình ảnh trung tâm trong các tác phẩm của ông. Đặc điểm chung của những tác phẩm đó là khắc họa người phụ nữ mang những vẻ đẹp về cả ngoại hình lẫn phẩm chất. Họ là những người tài sắc vẹn toàn, nhưng lại truân chuyên. Họ đều phải trải qua những tháng ngày bất hạnh, tuy là những người ở những thời đại khác nhau, song đều gặp chung ở số phận tài hoa nhưng bạc mệnh.
Câu 3. Tìm đọc một số bài phân tích, đánh giá về Truyện Kiều (nhất là các bài liên quan đến các đoạn trích trong sách giáo khoa), một số bài thơ viết về Nguyễn Du và Truyện Kiều (ví dụ: Kính gửi cụ Nguyễn Du của Tố Hữu, Bài học nhỏ về nhà thơ lớn của Tế Hanh, Nhớ Tố Như của Huy Cận, Bên mộ cụ Nguyễn Du của Vương Trọng,…)
Trả lời:
Kính gửi cụ Nguyễn Du (Tố Hữu):
Nửa đêm qua huyện Nghi Xuân
Bâng khuâng nhớ Cụ, thương thân nàng Kiều…
Hỡi lòng tê tái thương yêu
Giữa dòng trong đục, bánh bèo lênh đênh
Ngổn ngang bên nghĩa bên tình
Trời đêm đâu biết gửi mình nơi nao?
Ngẩn ngơ trông ngọn cờ đào
Đành như thân gái sóng xao Tiền Đường!
Nỗi niềm xưa nghĩ mà thương:
Dẫu lìa ngó ý, còn vương tơ lòng…
Nhân tình, nhắm mắt, chưa xong
Biết ai hậu thế, khóc cùng Tố Như?
Mai sau, dù có bao giờ…
Câu thơ thuở trước, đâu ngờ hôm nay!
Tiếng đàn xưa đứt ngang dây
Hai trăm năm lại càng say lòng người
Trải bao gió dập sóng dồi
Tấm lòng thơ vẫn tình đời thiết tha
Đau đớn thay phận đàn bà
Hỡi ôi, thân ấy biết là mấy thân!
Ngẫm xem qua kiếp phong trần
Đời vui nay đã nửa phần vui đây.
Song còn bao nỗi chua cay
Gớm quân Ưng Khuyển, ghê bầy Sở Khanh.
Cũng loài hổ báo ruồi xanh
Cũng phường gian ác hôi tanh hại người!
Tiếng thơ ai động đất trời
Nghe như non nước vọng lời nghìn thu
Nghìn năm sau nhớ Nguyễn Du
Tiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày.
Hỡi Người xưa của ta nay
Khúc vui xin lại so dây cùng Người!
Sông Lam nước chảy bên đồi
Bỗng nghe trống giục ba hồi gọi quân…
Bài học nhỏ về nhà thơ lớn (Tế Hanh)
Tôi về Nghi Xuân
Hỏi quê nhà thi sĩ
Một bà cụ trả lời tôi giản dị:
Nguyễn Du nào tôi chẳng nhớ tên.
Tôi nói thêm: Nguyễn Du người đã viết
Truyện thơ nôm hay nhất, Truyện Kiều
Cụ vội đáp: Thế thì tôi biết
Rẽ hướng này ông hãy đi theo.
Cụ vui vẻ: Chúng tôi ai chẳng thuộc
Một ít câu Kiều như từ thuở ông cha
Người yêu đoạn cuối Kim Kiều tái hợp
Người yêu đoạn đầu trong cõi người ta.
Đoạn báo oán báo ân tôi thích nhất
Khi Thuý Kiều vạch tội lũ Hoạn thư
Bọn Khuyển Ưng, Tú bà, Sở Khanh… đền tội ác
Và sư Giác Duyên, chị quản gia… được trả nghĩa nhân từ.
Tôi chào cụ ra đi, suy nghĩ:
Đây là thơ không biết có thời gian
Nhà thi sĩ của những nhà thi sĩ
Ôi người con yêu quý của Việt Nam!
Một nhân vật như Thuý Kiều đã đi vào lịch sử
Chịu thay chúng ta bao áp bức trên đời
Những câu thơ thành ca dao tục ngữ
Ru hồn ta như tiếng mẹ ru nôi.
Bà cụ không nhớ tên Nguyễn Du có gì đâu đáng trách
Một cái tên như bao cái tên thường
Nhưng cụ đã gửi lòng trong áng sách
Theo dõi đời Kiều từng đoạn từng chương.
Cuộc gặp gỡ tình cờ đem cho tôi bài học
Như thể qua hai trăm năm, nhà thơ nhắn lại bây giờ
Hãy đi con đường vào trái tim bạn đọc.
Người ta có thể quên tên người làm thơ nhưng đừng để quên thơ.
