»» Nội dung bài viết:
Cảm nhận quan điểm sống của Xuân Diệu và Tố Hữu thể hiện trong hai bài thơ Vội vàng và Từ ấy.
I. Mở bài:
– Hai đoạn thơ trích từ hai bài thơ của hai tác giả đã nêu lên quan niệm sống tích cực, đẹp đẽ của một nhà thơ Mới và một nhà thơ cách mạng tiêu biểu nhất của nền thi ca Việt Nam hiện đại.
II. Thân bài:
1. Cảm nhận đoạn thơ trong bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu:
* Về nội dung:
+ Quan niệm sống của Xuân Diệu xuất phát từ tình yêu cuộc sống, con người tha thiết và một cảm quan đặc biệt về thời gian.
+ Vẻ đẹp cuộc sống trong cái nhìn của nhà thơ hiện ra với những hình ảnh vô cùng đẹp đẽ : mây đưa, gió lượn, cánh bướm, tình yêu, cỏ rạng ngời trong nắng. Nhà thơ đã nhân hoá những vẻ đẹp thiên nhiên đó để nó mang hương sắc của tuổi xuân, tuổi trẻ.
+ Tuy nhiên, những vẻ đẹp ấy sẽ phai tàn cùng với sự trôi chảy của thời gian. Vì vậy, sống là phải chủ động, hết mình, đắm say, mãnh liệt, thức nhọn mọi giác quan để tận hưởng tất cả những vẻ đẹp của cuộc sống, của niềm vui, tình yêu và hạnh phúc: ôm-riết-say- thâu-hôn-cắn và điệp từ ta muốn để thấy rõ cảm xúc ham hố, vồ vập cả nhà thơ trước vẻ đẹp cuộc sống trần gian.
* Về nghệ thuật:
+ Góp phần thể hiện nội dung cảm xúc của đoạn thơ, nhà thơ đã sử dụng thành công những câu thơ tự do mang điệu nói, nhịp thơ dồn dập, lôi cuốn.
+ Cách sử dụng những động từ táo bạo, mới mẻ; phép lặp từ… để khắc hoạ ước muốn giao cảm tận độ vô biên của thi sĩ với cuộc sống.
2. Cảm nhận đoạn thơ trong bài thơ Từ ấy của Tố Hữu:
* Về nội dung:
+ Quan niệm sống và cũng là quan niệm nghệ thuật của Tố Hữu thể hiện trong đoạn thơ là kết quả của sự giác ngộ lí tưởng cộng sản. Nó đã chỉ rõ con đường đời và con đường nghệ thuật của nhà thơ là phải đứng vào hàng ngũ những người lao động để gắn bó, cùng chiến đấu vì lí tưởng cộng sản.
+ Tố Hữu quan niệm : sống là tự nguyện đặt cái “tôi” của mình trong mối quan hệ gắn bó với quần chúng nhân dân. Tâm hồn thi sĩ trải rộng với cuộc đời, cùng hoà nhịp, đồng cảm với những con người đau khổ như những người ruột thịt. Sống là chiến đấu, là hi sinh vì sự nghiệp cách mạng, vì quần chúng, nhân loại cần lao. (Chú ý phân tích các từ : “tôi buộc”, “tôi đã là con”, “là anh”, “là em”, “trăm nơi”, “hồn khổ”, “vạn nhà”, “kiếp phôi pha”…)
* Về nghệ thuật:
+ Góp phần thể hiện nội dung cảm xúc của đoạn thơ, nhà thơ đã sử dụng thành công phép lặp, những từ ngữ giàu tính tạo hình, biểu cảm ngôn ngữ thơ giàu nhạc điệu, nhịp thơ dồn dập, mạnh mẽ….
3. So sánh hai quan điểm sống:
* Những điểm tương đồng:
– Nhân vật trữ tình trong hai bài thơ đều là hình tượng cái tôi trữ tình của chính tác giả. Vì vậy nó thể hiện đầy đủ những nét độc đáo của thế giới tinh thần ở hai nhà thơ.
– Hai đoạn thơ đều thể hiện quan niệm sống tích cực, đẹp đẽ của một thế hệ tuổi trẻ được thức tỉnh ý thức cá nhân, khát khao được khẳng định mình bằng một cuộc sống có ý nghĩa. Đó là lẽ sống cao đẹp của những con người gắn bó với cuộc đời, với nhân dân, đất nước.
– Đều là những cái tôi trẻ trung, giàu nhiệt huyết, có tâm hồn sôi nổi; nồng nhiệt trong tình cảm. Cả hai nhà thơ đều hướng đến cuộc đời, hướng đến con người bằng tình yêu chân thành, mãnh liệt…
– Hai nhà thơ đã vận dụng những thành tựu nghệ thuật của công cuộc hiện đại hóa thơ ca đương thời.
→ Tất cả đều được bộc bạch, giãi bày một cách chân thành và tha thiết nhất…
* Những điểm khác biệt:
a. Cơ sở hình thành quan điểm sống:
* Tố Hữu – Nhà thơ Cách mạng (qua bài thơ “Từ ấy”):
– Sự soi chiếu của ánh sáng lí tưởng cộng sản…
– Niềm tin tưởng và hạnh phúc vô bờ khi được đón nhận lí tưởng ấy…
* Xuân Diệu – thi sĩ thơ Mới (qua bài thơ “Vội vàng”):
– Nhận thức về sự hữu hạn của thời gian, của tuổi trẻ; nhận thức về giá trị của sự sống.
– Có những rung động mãnh liệt:
+ Lo sợ, hốt hoảng trước bước đi của thời gian.
+ Tình yêu và niềm say mê với những vẻ đẹp của cuộc sống trần thế – một phát hiện của nhà thơ…
b. Quan điểm sống của hai nhà thơ:
* Ở Tố Hữu (qua bài thơ “Từ ấy”):
– Đối tượng hướng đến: là tầng lớp quần chúng cần lao (vạn nhà, vạn kiếp phôi pha, vạn đầu em nhỏ…).
– Thái độ, cảm xúc: thiết tha gắn bó (buộc hồn tôi…); sự gắn bó bằng tình cảm gia đình ruột thịt (con, em, anh); bằng trái tim tự nguyện (Tôi buộc lòng tôi với mọi người…).
– Mục đích:
+ Sẻ chia, đồng cảm giữa cá nhân với cộng đồng (Để tình trang trải với muôn nơi)
+ Tạo thành khối đoàn kết đầy sức mạnh (“Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời” giữa “hồn tôi với bao hồn khổ”)
→ Sự giác ngộ sâu sắc về mối quan hệ hữu ái giai cấp, chỉ có khi nhà thơ đã thấm nhuần lí tưởng cách mạng… Đó là những khát khao được hoà nhập với quần chúng cần lao, để được cống hiến, hi sinh một cách có ý nghĩa cao đẹp nhất…
* Ở Xuân Diệu (qua bài thơ “Vội vàng”):
– Đối tượng hướng đến: Là tất cả những gì thuộc về sự sống ở “thời tươi” – trên mặt đất, giữa trần gian, ở xung quanh con người và ngay trong tầm tay với…
– Thái độ, cảm xúc: khát khao giao cảm, chiếm lĩnh và hưởng thụ bằng cả thể chất trẻ trung và tâm hồn nồng nhiệt…
– Mục đích: Muốn chiếm đoạt quyền năng của tạo hoá (tắt nắng, buộc gió); muốn làm chủ cả đất trời, vũ trụ (ôm sự sống; riết mây đưa, gió lượn; say cánh bướm với tình yêu; và non nước, và cây, và cỏ rạng…) Để được hưởng thụ trọn vẹn tất cả những gì là tinh tuý nhất của sự sống trần gian (mùi thơm, ánh sáng, thanh sắc…) Để đạt tới niềm vui hạnh phúc tận độ và viên mãn (chếnh choáng, đã đầy, no nê…).
→ Đây chính là những khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống trần thế của thi sĩ thơ Mới yêu cuộc sống đến mãnh liệt, và rất sợ thời gian, tuổi trẻ đi qua…
– Đoạn thơ của Xuân Diệu thể hiện quan niệm sống của một nhà thơ Mới. Nó thể hiện sự trân trọng của nhà thơ với vẻ đẹp cuộc sống, tuổi trẻ, niềm vui, hạnh phúc ở cuộc đời. Đó là một quan niệm giàu giá trị nhân văn.
– Đoạn thơ của Tố Hữu nêu lên lẽ sống của một nhà thơ cách mạng đã nhận thức sâu sắc mối liên hệ giữa cá nhân mình với quần chúng lao khổ để chiến đấu vì một lí tưởng chung. Đó là lẽ sống cao đẹp của con người ưu tú khi được giác ngộ cách mạng.
c. Nghệ thuật thể hiện quan điểm sống của mỗi nhà thơ:
* Tố Hữu và bài “Từ ấy”:
– Giọng điệu hân hoan, rạo rực và say mê…
– Hình ảnh ẩn dụ chói sáng, trong trẻo (mặt trời chân lí…; vườn hoa lá…)
– Cách nói khẳng định (“Tôi buộc hồn tôi…”; “tôi đã là con…, là em…, là anh…”)
* Xuân Diệu và bài “Vội vàng”:
– Giọng điệu say mê, sôi nổi như đối thoại, như tranh luận, hùng biện… để khẳng định quan điểm sống của riêng mình..
– Sự kết hợp hài hoà, nhuần nhuyễn giữa mạch cảm xúc và mạch lí luận…
– Những đổi mới táo bạo về hình ảnh, cấu tứ. những điệp ngữ, điệp từ…
d. Khái quát quan điểm sống của hai nhà thơ:
+ Tố Hữu – nhà thơ cách mạng: Là người thanh niên say mê lí tưởng, sôi nổi, nhiệt tình, sẵn sàng đem nhiệt tình tuổi trẻ của mình dâng hiến cho lí tưởng Cộng sản…
+ Xuân Diệu – nhà thơ lãng mạn: Là một tâm hồn nhạy cảm, giàu rung động trước những vẻ đẹp của cuộc sống trần gian; một cái tôi chân thành và mãnh liệt trong cảm xúc; một cái tôi công khai bộc bạch những khát vọng cá nhân…
