»» Nội dung bài viết:
Tính chuẩn xác và hấp dẫn của văn bản thuyết minh
I. Tính chuẩn xác trong văn bản thuyết minh
Khái niệm văn bản thuyết minh:
– Là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống nhằm cung cấp tri thức về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân…của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích.
– Tri thức phải khách quan, xác thực, hữu ích cho con người
– Cần được trình bày chính xác, rõ rang và hấp dẫn
1. Tính chuẩn xác và một số biện pháp đảm bảo tính chuẩn xác của văn bản thuyết minh
– Để đạt được sự chuẩn xác, cần chú ý một số điểm sau đây:
+ Tìm hiểu thấu đáo trước khi viết
+ Thu thập đầy đủ tài liệu có giá trị của các chuyên gia, các nhà khoa học có tên tuổi, của cơ quan có thẩm quyền về vấn đề cần thuyết minh.
+ Chú ý thời điểm xuất bản của các tài liệu để có thể cập nhật những thông tin mới và những thay đổi thường có
+ Mục đích của văn bản thuyết minh là cung cấp những tri thức về sự vật khách quan nhằm giúp cho hiểu biết của người đọc thêm chính xác và phong phú
– Chuẩn xác là yêu cầu đầu tiên và là yêu cầu quan trọng nhất của mọi văn bản thuyết minh.
2. Luyện tập
a. Những điểm chưa chuẩn xác :
– Chương trình Ngữ văn lớp 10 không phải chỉ có văn học dân gian
– Chương trình Ngữ văn lớp 10 về văn học dân gian không phải chỉ có ca dao, tục ngữ ; chương trình Ngữ văn không có câu đố
b. Câu nêu ra trong sách giáo khoa chưa chuẩn ở chỗ : ‘Thiên cổ hùng văn’ là áng hùng văn của nghìn đời, chứ không phải là áng hùng văn viết cách đây một nghìn năm.
c.Văn bản trong (SGK) không thể dùng để thuyết minh về nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm vì nó có nói đến thân thế, nhưng không hề nói đến sự nghiệp thơ của Nguyễn Bỉnh Khiêm.
II. Tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh
1. Tính hấp dẫn và một số biện pháp tạo nên tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh.
Tính hấp dẫn vô cùng quan trọng đối với văn bản thuyết minh: hấp dẫn có nghĩa là văn bản phải có sức lôi cuốn, thu hút sự chú ý của người đọc
Các biện pháp tạo nên sự hấp dẫn cho văn bản thuyết minh:
+ Sử dụng những chi tiết cụ thể sinh động, những con số chính xác để bài văn không bị trừu tượng mơ hồ.
+ So sánh để làm nổi bật sự khác biệt, khắc sâu vào trí nhớ người đọc (người nghe).
+ Kết hợp và sử dụng các kiểu câu làm cho bài văn thuyết minh biến hoá linh hoạt, không đơn điệu.
+ Khi cần nên phối hợp nhiều loại kiến thức liên môn, lien ngành để đối tượng cần thuyết minh được soi rọi nhiều mặt.
+ Lời văn trong sáng, có hình ảnh, có cảm xúc
– gv nhấn mạnh: Chất lượng của văn bản thuyết minh phụ thuộc vào tính chuẩn xác, nhưng vb thuyết minh phải hấp dẫn mới đến được với người đọc
2. Luyện tập
* Bài tập (1) : Đọc và thực hiện các yêu cầu
– Luận điểm ‘’ Nếu bị tước đi…hãm ’’ có ý nghĩa khái quát, trừu tượng, phần nào mang tính áp đặt, do đó có thể dễ quên.
– Các chi tiết, số liệu và lập luận ở những câu sau – tác giả đưa ra hàng loạt chi tiết cụ thể về bộ não của đứa trẻ ít được chơi đùa… để làm sáng tỏ (đã góp phần cụ thể hoá) luận điểm trên một cách sinh động, cụ thể và hấp dẫn, thú vị.
* Bài tập (2)
– Nếu chỉ nói ‘’ Hồ Ba Bể … bậc nhất ở Việt Nam’’ thì cũng đủ và đúng nhưng chưa hấp dẫn.
– Khi gắn hồ Ba Bể với truyền thuyết về hòn đảo thì hồ Ba Bể trở nên hấp dẫn hơn, lung linh hơn và dễ nhớ hơn.
* Ghi nhớ : (SGK)
III. Luyện tập
* Phân tích tính hấp dẫn
– Đoạn văn thuyết minh sinh động, hấp dẫn vì :
a. Tác giả sử dụng linh hoạt nhiều câu ngắn, dài, nghi vấn, cảm thán,…
b.Dùng thủ pháp so sánh : ‘’ bó hành hoa xanh như lá mạ’’
c.Dùng thủ pháp biểu cảm : ‘’Trông mà thèm quá’’,…
