Ý nghĩa nhan đề Hạnh phúc của một tang gia (trích tiểu thuyết Số đỏ) - Vũ Trọng Phụng

y-nghia-nhan-de-hanh-phuc-cua-mot-tang-gia-trich-tieu-thuyet-so-do-vu-trong-phung

Ý nghĩa nhan đề “Hạnh phúc của một tang gia” (trích tiểu thuyết “Số đỏ” của Vũ Trọng Phụng).

“Hạnh phúc của một tang gia” là một đoạn trích thuộc chương XV của tiểu thuyết “Số đỏ” (nhan đề của chương đã được lược bớt). Vô tình, Xuân Tóc Đỏ làm cụ cố Tổ uất lên tưởng chết. Thấy thế, hắn sợ hãi bỏ chạy. Mọi người lại cứ tưởng Xuân là một “thầy thuốc chính hiệu”, vì giận nên đã “quên mất lương tâm nhà nghề”. Mấy hôm sau, cụ cố Tổ chết thật. Xuân Tóc Đỏ trở thành ân nhân của gia đình cụ cố Hồng.

Nhan đề tạo sự đối lập gây tiếng cười thâm thúy: “Tang gia” là đau đớn, u buồn, ảm đạm. “Hạnh phúc” là sự sung sướng,được thỏa mãnnguyện vọng. Hai trạng thái đó đối lập nhau trong một nhan đề đã tạo nên nghịch lý gây sự tò mò,chú ý ở người đọc.

Nhan đề góp phần bộc lộ nội dung, tư tưởng của đoạn trích. Theo lẽ tự nhiên xưa nay, tang gia phải là đau khổ, bất hạnh; bao phủ lên một tang gia phải là một không khí bi thương, sầu não. Nỗi đau xót khi đưa người thân đến nơi an nghỉ cuối cùng là một tình cảm rất chân thật và nhân bản đối với bất kì ai. Nhưng nghịch lý thay, cái chết của cụ cố Tổ đã đem lại cho cả gia đình này một niềm hạnh phúc hoan hỉ.

Cái chết của cụ cố tổ đem đến hạnh phúc, sung sướng cho tất cả con cháu, người thân và bạn bè, niềm hạnh phúc đó to lớn đến mức nó cự tự phát bung ra, tràn trề, không kìm nén lại được. Bởi cụ cố tổ làm di chúc là sau khi cụ chết mới được chia gia tài. Cái chết của cụ khiến cho cái chúc thư kia thực sự “bắt đầu đi vào giai đoạn thực hành chứ không còn là lý thuyết suông nữa”, do đó ai cũng hạnh phúc.

Đây là một dịp may, một cơ hội đặc biệt, để thỏa mãn ý muốn, thực hiện được ý đồ riêng tư của chính mình. Ông Phán mọc sừng sẽ có thêm vài nghìn đồng nhờ giá trị của đôi sừng hươu trên đầu. Cụ cố Hồng hoan hỉ nghĩ đến lúc cụ mặc bộ đồ xô gai và được hàng cố chỉ trỏ là người chết có con trai đã già thể kia. Văn Minh thì thầm kín sung sướng vì chúc thư được thực hiện thì ông được chia một tài sản lớn. Bà Văn Minh và ông Typn thì sung sướng vì những bộ độ của tiệm may Âu Hóa được dịp lăng xê… nghĩa là mỗi thành viên trong gia đình này đều có những “hạnh phúc” cho riêng họ. Người ta nóng lòng sốt ruột chờ đợi mãi cái phút giây tắt thở này của cụ cố Tổ là vì thế.

Nhan đề “Hạnh phúc của một tang gia” đã biểu lộ mọi góc cạnh của cái vô văn hóa vô đạo đức của bọn người cặn bã của xã hội tư sản thành thị thời ấy, phơi bày bản chất của bọn người mang cái danh hão thượng lưu, văn minh nhưng thực chất là bọn cặn bã của xã hội tư sản thành thị. Nhan đề góp phần tố cáo mạnh mẽ,lật tẩy bộ mặt thật của một xã hội tư sản lố lăng,kệch cỡm,học đòi,đang làm bang hoại giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc.