Đợi mẹ (Vũ Quần Phương) (Bài 9, Ngữ Văn 7, tập 2, sách Chân trời sáng tạo).

Đọc hiểu văn bản:

ĐỢI MẸ
(Vũ Quần Phương)

I. Chuẩn bị đọc.

Đợi chờ luôn mang lại cho người đợi những cảm xúc đặc biệt. Hãy chia sẻ với các bạn những cảm xúc của em khi đợi chờ một ai đó/ một điều gì đó.

Trả lời:

Hồi bé chắc hẳn ai cũng từng trải qua cảm xúc khi chờ đợi mẹ đi chờ về và em cũng vậy. Mỗi sáng khi mẹ đi chợ em luôn ở nhà ngóng chờ mẹ từng giây từng phút, cảm xúc lúc ấy vô cùng bồn chồn, hồi hộp xen chút nghĩ ngợi không biết mẹ có mua món đồ mình thích hay không. Đợi quá lâu sẽ cảm thấy buồn chán, chạy hẳn ra ngõ để đón mẹ về.

II. Trải nghiệm cùng văn bản.

Câu 1 (tưởng tượng). Em hình dung thấy điều gì khi đọc đoạn thơ này?

Trả lời:

– Em hình dung được hình ảnh bạn nhỏ đang ngồi ngóng chờ mẹ về, nhìn hoài nhìn mãi không thấy mẹ đâu tới khi trăng đã lên mà mẹ vẫn ở trên đồng, bao quanh chỉ là sự cô đơn, trống trải.

Câu 2 (suy luận). Mẹ đã bế ai vào nhà? Dựa vào đâu em cho là như vậy?

Trả lời:

– Mẹ đã bế bạn nhỏ vào nhà.

– Dựa vào câu thơ “Mẹ đã bế vào nhà nỗi đợi vẫn nằm mơ”. Vì bạn nhỏ chính là người luôn chờ trông, ngóng đợi mẹ về từng ngày.

III. Suy ngẫm và phản hồi.

Câu 1. Xác định cách gieo vần và ngắt nhịp của bài thơ. Em có nhận xét gì về cách gieo vần và ngắt nhịp ấy?

Trả lời:

– Cách gieo vần: linh hoạt (Mẹ lẫn trên cánh đồng lúa lẫn vào đêm,… Đom đóm bay ngoài ao. Đom đóm đã vào nhà,… lung linh trắng vườn hoa mận trắng)

– Cách ngắt nhịp: độc đáo (dòng 2, 8 và dòng 3, 11)

→ Nhận xét: Cách gieo vần và ngắt nhịp độc đáo của bải thơ làm cho thay đổi, góp phần diễn tả tâm trạng chờ đợi mẹ của bé.

Câu 2. Tìm và nêu tác dụng của những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ thể hiện tâm trạng đợi mẹ của em bé.

Trả lời:

– Hình ảnh, từ ngữ: Em bé nhìn vầng trăng nhưng chưa nhìn thấy mẹ, em bé nhìn vầng trăng, chời tiếng bàn chân mẹ.

– Tâm trạng chờ đợi mong ngóng.

Câu 3. Nêu cảm nhận về hình ảnh “Mẹ đã bế vào nhà nỗi đợi vẫn nằm mơ”.

Trả lời:

– Hình ảnh “Mẹ đã bế vào nhà nỗi đợi vẫn nằm mơ” là một hình ảnh ẩn dụ. “Nỗi đợi vẫn nằm mơ” ở đây chính là hình ảnh em bé ngồi đợi mẹ về với sự nhớ nhung, thường trực đối với mẹ. Mẹ bế em bé vào nhà như một sự trân trọng, yêu thương, xót xa cho đứa con bé bỏng của mình. Câu thơ đã diễn tả một cách hình tượng, độc đáo, làm rõ rình yêu của bé cũng như tình yêu bé của mẹ.

Câu 4. Bài thơ thể hiện tình cảm, cảm xúc gì của tác giả? Hãy tìm những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc ấy.

Trả lời:

– Bài thơ thể hiện tình cảm nhớ nhung, yêu thương, thấp thỏm, chờ đợi ngóng trông mẹ về.

– Những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc ấy:

+ Ngồi nhìn ra đồng lúa
+ Ngọn lửa bếp chưa nhen
+ Căn nhà tranh trống trải
+ Chờ tiếng bàn chân mẹ
+ Chân mẹ lội bùn ì oạp đồng xa

Câu 5. Theo em, tác giả muốn gửi gắm thông điệp gì qua bài thơ trên?

Trả lời:

– Thông điệp tác giả gửi gắm: Tình cảm con với mẹ, mẹ với con là một trong những tình cảm thiêng liêng, trân quý nhất của con người.

Câu 6. Tình cảm của bé và mẹ dành cho nhau gợi cho em suy nghĩ gì về tình cảm giữa những người thân trong gia đình? Hãy viết một đoạn văn ngắn để bày tỏ suy nghĩ của em?

Gợi ý 1.

Tình cảm giữa những người thân trong gia đình luôn là một tình cảm đáng quý và đáng trân trọng. Tình cảm ấy chính là sự yêu thương, giúp đỡ, chia sẻ, đùm đọc, chăm sóc lẫn nhau của một gia đình. Khi ta vấp ngã luôn được gia đình đùm bọc, che chở, vỗ về. Đồng thời bản thân mỗi người cũng cần cố gắng, chăm chỉ, yêu thương, bảo vệ tất cả mọi người trong gia đình. Tình cảm giữa những người thân trong gia đình chính là tình cảm máu mủ ruột già không gì có thể thay thế và ta luôn phải trân trọng tình cảm ấy.

Gợi ý 2.

Tình cảm gia đình trước hết nó chính là tình cảm của những người trong gia đình dành cho nhau đó là tình mẫu tử, tình phụ tử, tình anh em. Mỗi tình cảm ấy đều mang lên ý nghĩa của nó, mỗi ý nghĩa của nó là một phần giúp tình cảm gia đình được bền chặt, sâu nặng. Tình cảm ấy không chỉ là tình cảm giữa những người có cùng huyết thống với nhau mà những người không chung huyết thống cũng có thể cảm nhận được từ cách họ quan tâm đến nhau, cộng tác với nhau trong công việc.

Gợi ý 3.

Tình cảm gia đình là thứ tình cảm thiêng liêng, cao đẹp. Như trong bài thơ “Đợi mẹ” của nhà thơ Vũ Quần Phương, tình cảm của nhân vật em bé dành cho mẹ của mình thể hiện qua sự chờ đợi, mong mỏi mẹ trở về trong màn đêm tĩnh lặng. Sự cô đơn không làm nhụt chí của em bé, em vẫn đợi mẹ như màn đêm đợi ngày mai. Như trong chúng ta, ai chả có những lúc phải chờ đợi, con chờ đợi mẹ đi chợ về, bố mẹ chờ đợi đứa con đi làm xa trở về… đó đều là cách mà những người trong gia đình thể hiện với nhau. Nó không giống với tình yêu, sự chờ đợi đem đến sự bồi hồi, hy vọng vào một điều gì sắp xảy ra khiến chúng ta khi thì lo lắng, sốt ruột, khi thì vui vẻ, hồ hởi. Dù được biểu hiện như thế nào, tình cảm gia đình vẫn là tình cảm đáng trân trọng. Chúng ta cần phải biết yêu mến người thân của mình và biết trân trọng những khoảnh khắc bên gia đình của mình.

Gợi ý 4.

* Nội dung:

– Bài thơ Đợi mẹ kể về câu chuyện muôn thuở của trẻ thơ, được viết lên từ những rung cảm chân thành, xúc động của một tâm hồn luôn khát khao tình yêu thương của mẹ. Nhà thơ Vũ Quần Phương xa mẹ từ nhỏ, có lẽ vì vật mà khi viết về mẹ, mỗi vần thơ của ông đều như chạm đến những cảm xúc sâu lắng nhất trong lòng người đọc.

– Qua “nỗi đợi” của em bé về mẹ, bài thơ giúp chúng ta cảm nhận được tình yêu thương của em dành cho mẹ, vị trí đặc biệt của mẹ trong tâm hồn em. Đồng thời, bài thơ còn khắc họa một cách chân thực, cảm động hình ảnh người mẹ tần tảo, lam lũ vì mưu sinh, và vì con.