So sánh truyền thuyết lịch sử và chuyện kể lịch sử.

So sánh truyền thuyết lịch sử và chuyện kể lịch sử.

1. Về dạng thức tác phẩm.

– Truyền thuyết lịch sử: Tự sự (văn học dân gian).

– Chuyện kể lịch sử: Tự sự (văn học thành văn).

2. Về đặc điểm sinh tồn.

– Truyền thuyết lịch sử:

+ Trong hệ thống tác phẩm cùng nội dung, sự kiện lịch sử.

+ Trôi nổi theo dòng lịch sử.

+ Sản sinh nhiều dị bản.

– Chuyện kể lịch sử:

+ Tồn tại biệït lập, trong bộ chính sử.

+ Không thay đổi theo thời cuộc.

+ Không chấp nhận dị bản.

3. Đặc điểm và cách xử lý sự kiện lịch sử.

– Truyền thuyết lịch sử: 

+ Gạt bỏ những sự kiện ngẫu nhiên, thứ yếu để tìm ra cốt lõi, bản chất của từng biến cố, hành động, cá tính nhân vật lịch sử.

+ Sẵn sàng tô vẽ, sửa đổi sử theo quan điểm nhân dân.

– Chuyện kể lịch sử:

+ Được quyền chọn lọc nhưng phải tôn trọng sự thật, khách quan.

+ Không được làm sai lạc lịch sử.

+ Không được gạt bỏ hoặc thêm thắt chi tiết theo chủ quan người viết.

4. Thành phần nhân vật.

– Truyền thuyết lịch sử: Tất cả những người có công với đất nước (nổi tiếng hoặc vô danh).

– Chuyện kể lịch sử: Chỉ có vua và bề tôi (các trung thần).

5. Dấu hiệu hình thức.

– Truyền thuyết lịch sử:

+ Mở đầu là xuất thân nhân vật.

+ Tiếp theo là chuỗi công trạng.

+ Kết thúc có lời ca ngợi, chứng tích văn hóa.

– Chuyện kể lịch sử:

+ Mở đầu bằng ngày tháng năm.

+ Kể theo trình tự mốc thời gian.

+ Nhiều hành động, đối thoại.

6. Ngôn ngữ kể.

– Truyền thuyết lịch sử:

+ Mẫu câu đa dạng.

+ Từ ngữ biểu cảm, ngôn ngữ toàn dân.

– Chuyện kể lịch sử:

+ Câu ngắn gọn.

+ Từ ngữ hàm súc, dùng nhiều biệt ngữ, từ Hán Việt.

7. Giọng kể.

– Truyền thuyết lịch sử: Luôn thành kính, trang trọng.

– Chuyện kể lịch sử: Có cả khen, chê, mỉa mai.

8. Cách thức xây dựng hình tượng.

– Truyền thuyết lịch sử: 

+ Đặc tả ngoại hình, sử dụng ngôn ngữ, hành động để làm bật tính phi thường của nhân vật.

+ Đôi khi có miêu tả tâm lý.

+ Được quyền hư cấu, phóng đại.

– Chuyện kể lịch sử:

+ Chọn lọc cao độ ngôn ngữ, hành động để khắc họa nhân cách, tài năng của nhân vật.

+ Không được hư cấu, thêm thắt.

9. Chức năng tác phẩm

– Truyền thuyết lịch sử:

+ Đánh giá lịch sử theo cách nhìn của nhân dân.

+ Biết ơn, ngưỡng mộ, tôn thờ, người có công đức.

– Chuyện kể lịch sử:

+ Đánh giá lịch sử theo cách nhìn của tầng lớp thống trị.

+ Rút ra bài học nhân sinh.

+ Cảnh tỉnh, răn đe đời sau.

11. Thái độ người tiếp nhận.

– Truyền thuyết lịch sử:

+ Luôn có niềm tin.

+ Tăng thêm lòng ngưỡng mộ, biết ơn nhân vật lịch sử.

+ Có nhu cầu gắn tác phẩm với chứng tích văn hóa.

– Chuyện kể lịch sử:

+ Chọn được thái độ đánh giá, ứng xử với người, với đời.

+ Không có nhu cầu gắn tác phẩm với chứng tích văn hóa.