Truyện vừa là gì?

Truyện vừa là gì?

Truyện vừa là thể loại tự sự cỡ trung bình, xét về dung lượng, đứng giữa tiểu thuyết và truyện ngắn. Do chỗ giống nhau về phương pháp xây dựng điển hình cũng như hình thức biểu hiện nên ranh giới giữa truyện vừa và tiểu thuyết rất dễ lẫn lộn. Chẳng hạn A Q chính truyện, Xung kích, Ông già và biển cả…có người gọi là tiểu thuyết, có người chỉ cho là truyện vừa.

Ðiều phân biệt trước hết giữa truyện vừa và tiểu thuyết chủ yếu là dung lượng hiện thực, biểu hiện ở số lượng nhân vật, khuôn khổ cốt truyện và ngay cả ở số trang, thường một truyện vừa từ 150 trang trở lại. Tuy nhiên, điều cần chú ý là truyện vừa trần thuật cô đọng và súc tích hơn tiểu thuyết. Nếu như tiểu thuyết nặng về miêu tả thì truyện vừa chú ý nhiều hơn đến yếu tố thuật vì vậy dung lượng thường ngắn hơn. Như vậy, giữa truyện vừa và tiểu thuyết, ngoài dung lượng hiện thực được thể hiện còn có sự khác nhau ở nguyên tắc tái hiện hiện thực nữa.

Cho đến nay, ít nhất, chưa hề có mục từ này trong những cuốn từ điển văn học được biên soạn ở Việt Nam. Trong thực tế, người ta sử dụng khái niệm truyện vừa cũng hoàn toàn theo kiểu áng chừng cơ học: đã truyện vừa, ắt là phải ngắn hơn tiểu thuyết và dài hơn truyện ngắn. Một tác phẩm văn xuôi hư cấu có độ dài trong khoảng từ 30, 40 trang đến 70, 80 trang, thế là đủ để gọi là một truyện vừa. Gom ba bốn truyện như vậy đem in thành sách, sẽ có một “tập truyện” hoặc một “tập truyện vừa”; nếu thêm vài ba truyện ngắn khác nữa, sẽ có một “tập truyện” hoặc một “tập truyện ngắn và vừa”.

Một truyện vừa không phải là một truyện ngắn kéo dài. Trong khung khổ của truyện vừa, nhà văn sẽ triển khai được những dự đồ nghệ thuật mà anh ta sẽ rất khó, thậm chí không thể triển khai trong khung khổ của truyện ngắn.