Thực hành Tiếng Việt bài 6: Dấu ngoặc kép (Ngữ văn 6, tập 1, Chân trời sáng tạo)

Thực hành Tiếng Việt:

DẤU NGOẶC KÉP

Câu 1. Tìm trong văn bản Tuổi thơ tôi các từ ngữ được đặt trong dấu ngoặc kép. Chỉ ra nghĩa thông thường và nghĩa theo dụng ý của tác giả bằng cách điền thông tin vào bảng sau:

Trả lời:

Từ ngữ trong ngoặc kép	Nghĩa thông thường	Nghĩa theo dụng ý của tác giả
Thảm thiết	– Nỗi đau khổ thống thiết	– Đau đớn
Trùm sò	– Kẻ cầm đầu nhóm vô lại.	– Kẻ cầm đầu trong lớp.
Thu vén cá nhân	– Chỉ chăm lo, vun vén cho lợi ích riêng của bản thân.	– Chỉ chăm lo, vun vén cho lợi ích riêng của bản thân.
Làm giàu	– Tích luỹ nhiều của cải, tiền bạc.	– Tích luỹ nhiều viên bi thu từ các bạn.
Võ đài	– Là đài đấu võ.	– Là đài đấu võ.
Cao thủ	– Người có khả năng ứng phó hơn hẳn người khác.	– Con dế có khả năng đánh bại các con dế khác.
Giang hồ	– Là côn đồ, lưu manh, du đãng, du côn.
Trả thù	– Gây tai hoạ cho người đã gây hại cho mình hoặc người khác	– Các bạn trả thù Lợi vì không ưa Lợi
Cử hành tang lễ	– Tổ chức tang lễ cho người đã mất	– Chôn cất con dế lửa

Câu 2. Hãy đặt một câu có sử dụng dấu ngoặc kép và giải thích công dụng của dấu ngoặc kép trong câu ấy.

Trả lời:

– Câu: Lan lớp tôi có một “gia tài kếch xù” với đầy đủ các thể loại sách: sách bách khoa tri thức học sinh, từ điển tiếng Anh, sách bài tập Toán và Tiếng Việt, sách dạy chơi cờ vua, sách tập y-ô-ga, sách chơi đàn oóc…

– Tác dụng: Nhấn mạnh từ gia tài được dùng với ý nghĩa đặc biệt là người có nhiều sách vở.

Câu 3. Văn bản Con gái của mẹ có mấy đoạn?

Trả lời:

Văn bản Con gái của mẹ có hai đoạn:

– Đoạn 1 (Từ đầu đến thiếu thốn, khô khát): tình cảm của mẹ dành cho con,

– Đoạn 2 (còn lại): tình yêu thương Lam Anh dành cho mẹ.

Câu 4. Tìm câu chủ đề (nếu có) trong các đoạn văn sau:

Bài ca có thể là lời của cô gái. Nhân buổi sáng đi thăm đồng, lòng phơi phới ngắm nhìn cảnh đồng quê tràn đẩy sức sống, cô thấy chính cô cũng tươi trẻ, tràn đẩy sức sống như những “chẽn lúa đòng đòng”, “phất phơ dướii ngọn nắng hồng ban mai” kia. Phải chăng, đó là một lời tự khen thầm kín và hồn nhiên?

(Bùi Mạnh Nhị, Về bài ca đao “Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng…”)

Không phải ngày phiên, nên chợ vằng không. Mấy cái quán chơ vơ lộng gió, rác bẩn rải rác lẫn với lá rụng của cây đề. Gió thổi mạnh làm Sơn thấy lạnh, và cay mắt. Nhưng chân trời trong hơn mọi bôm, những làng ở xa, Sơn thấy rõ như ở gần. Mặt đất rắn lại và nứt nẻ những đường nho nhỏ, kêu vàng lên lanh tanh dưới nhịp guốc của hai chị em.

(Thạch Lam, Gió lạnh đâu mùa)

Trả lời:

Câu chủ đề:

– Đoạn 1: Bài ca có thể là lời của cô gái.

– Đoạn 2: không có câu chủ đề.

Câu 5. Viết đoạn văn (khoảng 150 – 200 chữ) kể về kỉ niệm với một người thân mà em xem là điểm tựa tinh thần của mình. Trong đoạn văn có sử dụng dấu ngoặc kép.

Bài làm:

Kỉ niệm thời thơ ấu đáng nhớ nhất với em chính là một lần không vâng lời mẹ. Trưa hôm ấy trời nắng chang chang, mẹ dặn em ở nhà trông nhà để mẹ đi có việc. Thế nhưng, để thỏa mãn “đam mê” trong lòng mình, mẹ vừa đi khỏi em đã chạy đi chơi điện tử. Chơi suốt cả một buổi chiều mãi tới tối mới chịu đi về. Về đến nhà, em tìm mãi cũng không thấy mẹ đâu. Vội chạy đi tìm thì được các bác kể rằng: Trưa không thấy em ở nhà, mẹ lo nên đi tìm, đi tìm suốt cả buổi chiều cuối cùng bị sốt cao phải nhờ người đưa về. Nghe kể đến đây mặt em đỏ gay, nước mắt trực trào ra, em chạy nhanh về nhà. Mở cửa phòng mẹ, phòng tối om, em bật đèn lên, mẹ đang nằm trên giường. Em ôm lấy mẹ khóc nức nở “Mẹ ơi con xin lỗi, con làm mẹ khổ vì con quá”. Mẹ mỉm cười hiền dịu xoa đầu em: “Con ngoan biết lỗi là được rồi”. Một kỉ niệm tuổi thơ em đã làm cho mẹ buồn vì không vâng lời mẹ. Đó cũng là bài học nhắc nhở em rằng không bao giờ được làm cho mẹ buồn dù chỉ một lần nào nữa.

Chú thích:

– “đam mê”: đặt trong ngoặc kép với hàm ý mỉa mai về sự ham chơi của nhân vật.

– “Mẹ ơi con xin lỗi, con làm mẹ khổ vì con quá”: trích dẫn nguyên văn lời thoại của nhân vật.