Soạn bài: Phương pháp thuyết minh – Ngữ văn 8

Soạn bài: Phương pháp thuyết minh

I. Bài học:

1. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh

* Quan sát, học tập, tích luỹ tri thức

– Các văn bản ( Cây dừa Bình Định, Tại sao lá cây có màu xanh lục, Huế, Khởi nghĩa Nông Văn Vân, Con giun đất) đã sử dụng các loại tri thức gì ?

Sử dụng các loại tri thức về: Sự vật ( Cây dừa) , khoa học sinh học ( Lá cây, con giun đất ), lịch sử( khởi nghĩa Nông Văn vân), Văn hoá ( Huế ).

Làm thế nào để có các tri thức ấy?

Phải học tập, quan sát, tích luỹ tri thức.

Vai trò của quan sát, học tập, tich luỹ ở đây như thế nào?

Giúp cho người viết có tri thức để làm bài văn thuyết minh.

Bằng tưởng tượng, suy luận có thể có tri thức để làm bài văn thuyết minh được ?

Không, phải đọc sách , học tập, tra cứu hoặc tham quan , quan sát,..

Đọc 2 đoạn văn sgk/126

Trong các câu văn trên ta thường gặp từ gì?

Từ là

Sau từ ấy, người ta cung cấp một kiến thức như thế nào?

Có thể là kiến thức về văn hoá, thân thế, nguồn gốc, khoa học,…

Hãy nêu vai trò và đặc điểm của loại câu văn định nghĩa , giải thích trong văn bản thuyết minh ?

Giúp người đọc hiểu về đối tượng. Phần lớn vị trí ở đầu bài , đầu đoạn giữ vai trò giới thiệu

Đọc 2 đoạn văn sgk/127

Phương pháp liệt kê có tác dụng như thế nào đối với việc trình bày tính chất của sự vật ?

Giúp người đọc hiểu sâu sắc ,toàn diện và có ấn tượng về nội dung được tường minh.

 Đọc đoạn văn trong sgk/ 127.

Chỉ ra các ví dụ trong đoạn văn

Ở Bỉ ,từ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đôla,tái phạm phạt 500 đôla

Nêu tác dụng của nó đối với việc trình bày cách xử phạt những người hút thuốc lá ở nơi công cộng như thế nào ?

Thuyết phục người đọc ,khiến cho người đọc tin vào những điều mà người viết đã cung cấp.

Đọc đoạn văn trong SGK/ 127,128

Đoạn văn đó cung cấp những số liệu nào ?

Dưỡng khí chiếm 20%, thán khí chiếm 3%….

Nếu không có số liệu ,có thể làm sáng tỏ được vai trò của nó trong thành phố không ?

Nếu không có các số liệu ấy thì người đọc có thể chưa tin vào nội dung thuyết minh ,cho rằng người viết suy diễn.

Trong bài “ Ôn dịch thuốc lá” tác giả so sánh ôn dịch thuốc lá với các đại dịch nào ? Cách so sánh ấy có tác dụng gì ?

Dịch hạch ,dịch thổ tả ,đại dịch AIDS, sự đáng sợ của thuốc lá so với cái đáng sợ của giặc gặm nhấm như tằm ăn dâu …. những so sánh ấy đã nói lên tác hại sâu xa ,tiềm ẩn của thuốc lá dưới cái bề ngoài vô hại của nó .

Hãy cho biết bài Huế đã trình bày các đặc điểm của thành phố Huế theo những mặt nào ?

+ Huế là sự kết hợp hài hào giữa núi ,sông và biển…

+ Huế đẹp với cảnh sắc sông núi ….

+ Huế còn có những công trình kiến trúc nổi tiếng ….

+ Huế được yêu vì những sản phẩm đặc biệt của mình ..

+ Huế còn nổi tiếng với những món ăn …

Huế còn là thành phố đấu trnh kiên cường ….

Tác dụng : Giúp cho người đọc hiểu dần từng mặt của đối tượng một cách có hệ thống , cơ sở để hiểu đối tượng một cách đầy đủ toàn diện .

Trong thực tế, người viết văn bản thuyết minh thường kết hợp 5 phương pháp một cách hợp lí có hiệu quả.

2. Phương pháp thuyết minh.

– Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích: chỉ ra bản chất của đối tượng thuyết minh bằn lời văn rõ ràng ,ngắn gọn, chính xác

– Phương pháp liệt kê: lần lượt chỉ ra các đặc điểm tính chất của đối tượng thuyết minh theo một trình tự nhất định giúp người đọc hình dung ra đối tượng thuyết minh

– Phương pháp nêu ví dụ,dùng số liệu: dẫn ra ví dụ, các con số cụ thể để thuyết minh làm cho VB thêm tin cậy

– Phương pháp so sánh: đối chiếu hai hoặc hơn hai sự vật để làm nổi bật tính chất của đối tượng thuyết minh

– Phương pháp phân loại, phân tích: chia đối tượng ra từng loại, từng mặt để thuyết minh làm cho đối tượng trở nên cụ thể rõ ràng hơn

 – Học ghi nhớ 2: sgk/128

II. Luyện tập:

Bài 1/128: Chỉ ra phạm vi tìm hiểu vấn đề trong bài “ Ôn dịch thuốc lá”:

– Kiến thức về y học : Tác hại của khói thuốc lá đối với sức khoẻ và cơ chế di truyền giống loài của con người.

– Kiến thức về xã hội: Tâm lí lệch lạc của một số người coi hút thuốc lá là lịch sự.

Bài tập 2/128: Bài viết đã sử dụng những phương pháp thuyết minh nào?

+ Phương pháp so sánh: So sánh với AIDS, với dịch tả, dịch hạch,…

+ Phương pháp phân tích: Tác hại của ni-cô-tin , của khí cac-bô-nic .

+ Phương pháp nêu số liệu: Số tiền mua thuốc, số tiền phạt ở Bỉ.

Bài tập 3/128: Những kiến thức và phương pháp nào được sử dụng trong đoạn văn?

a,Kiến thức:

– Về lịch sử : về cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước .

– Về quân sự

– Về cuộc sống của các nữ thanh niên xung phong thời chống Mĩ.

b, Phương pháp :

Dùng số liệu và các sự kiện.